Toshkent davlat yuridik instituti o. M. Mad aliyev prokuror nazorati

8.6. Birinchi instansiya sudida jinoyat ishlarini
ko‘riIishida prokuror ishtiroki
Ayblanuvchining aybdorligi haqidagi ichki ishonch bo‘lishi 
1-instansiya sudida o‘zining funksional vazifasini bajarishga 
kirishadigan prokuror uchun juda ham zarurdir. Aniq protsessual
1 B.M. Савицкий. Логика судебном исследовании. М., 1958, стр. 214.
2 В. Ф.Армус. Учение логики о доказательстве и опровержении. М.,
«Госполитиздат», 1954, стр. 4.
297

---

holatlarda prokurorning ushbu aybdorlik masalasiga nisbatan ichki 
ishonchi o ‘zgarishi mumkin. Sud muhokamasi mobaynida dalillarni 
tekshirish jarayonida ayblanuvchining aybdorligiga nisbatan proku­
rorning subyektiv munosabati boshqacha bo‘lishi ehtimoldan xoli 
emas. Sudlanuvchining aybdorligiga qat’iy ishonish o‘miga, ishonch- 
sizlik, ikkilanish, hatto sudlanuvchini, umuman, aybsizligi haqida 
ishonch paydo bo£lishi mumkin. Bunday hollarda prokuror o ‘zining 
dastlabki ayblovini o‘zgartirishi yoki to £liq ayblovdan voz kechishga 
haqli.
Sudda ayblovni quwatlash uchun kelayotgan prokuror o£zining 
ayblov nuqtayi nazarini o ‘zgarmas, qat’iy bo'lishi lozim degan 
tushunchadan, ya’ni bundan o'zgacha bo£lishi mumkin emas degan 
bir yoqlama fikrga ega bo‘lmasligi lozim. Sud muhokamasi mobaynida 
uning sudlanuvchini aybdorligiga nisbatan munosabati, dalillarni 
sudda tekshirib, o £rganib chiqish borasida o£zgarishi mumkinligi 
ehtimolini esdan chiqarmasligi kerak.
Qolaversa, sudda yangi ochilgan holatlar bo‘lishi mumkinligini, 
yangi dalillar sudga protsess ishtirokchilari tomonidan taqdim qili­
nishi va voqea holatlariga bu o£z-o£zidan ta’sir qilishi hamda dalilga baho 
berish o£zgacharoq tus olishini nazardan chetda qoldirmasligi lozim.
Shunday holatda prokuror o£zining dastlabki ayblov nuqtayi 
nazarini o £zgartirishi kerak. Umuman olganda, prokuror hamma 
vaqt shunday o£zgarish yuz berishiga tayyor bo£lishi va sud tergovi 
natijalari bo£yicha ayblovni o‘zgartirishi yoki ayblovdan voz kechishi 
mumkin. Ayblovdan voz kechish — aybsizlik prezumpsiyasi bilan 
bevosita bog‘liq. Prokurorning ayblovdan voz kechishi ushbu 
prinsipning hamda odil sudlovning tantanasi hisoblanadi.
Sudlanuvchining aybi sud muhokamasida o£z tasdig‘ini top- 
masa, jazo tayinlash o£rniga, to £liq reabilitatsiya qilinishini qonuniy 
ta ’minlash lozim. Ushbu masalalar ayblovdan qisman voz kechish 
holatlariga ham taalluqlidir. Sudda o£z tasdig£ini topmagan ayblovning 
bir qismi prokuror tomonidan ayblovdan chiqarib tashlanishi va 
shu qismi bo£yicha suddan reabilitatsiyani talab qilinishi kerak.
Ayblovdan voz kechishga asos bo£ladigan ikki sabab bo'lishi 
mumkin:
• 
birinchi sabab,
sud tergovi shuni ko‘rsatadiki, prokuror ayb­
lovni tuzayotganda, dalillarni baholashda chalkashlikka yo£l qo'ygan 
bo£ladi. Dalillarga noto£g£ri talqinda yondashadi;
•