Toshkent davlat yuridik instituti fuqarolik huquqi

Uchinchidan, 
ija ra g a b e ru v c h i bo'lib, m axsu s su by ekt doim iy 
tadbirkorlik faoliyati bilan shug'ullanib kelayotgan prokatchi ishtirok etadi.
To'rtinchidan, 
prokat shartnomasi bo'yicha topshirilgan mol-mulkdan, 
agar shartnom ada boshqacha tartib belgilanmagan bo'lsa yoki u m ajburiyat 
mohiyatidan kelib chiqmasa, iste’mol maqsadlarida foydalaniladi. Fuqarolik 
Kodeksining 558-moddasining 2-qismida nazarda tutilgan ushbu qoida

---

bilan Fuqarolik Kodeksining 89-moddasi qoidalarini solishtiradigan bo‘lsak, 
prokat shartnomasida nazarda tutilgan qoida go‘yoki, noto‘g ‘ridek ko'rinishi 
mumkin. Chunki iste’mol qilinadigan ashyolarga quyidagicha ta ’rif berilgan. 
Jumladan, bir karra foydalanish natijasida yo‘qolib ketadigan yoki dastlabki 
holatida m avjud boim ay qoladigan ashyolar (xom-ashyo, yoqilg‘i, oziq- 
ovqat mahsulotlari va shu kabilar) iste’mol qilinadigan ashyolar hisoblanadi. 
U shbu tarifda nazarda tutilgan ashyolarni esa hech qaqchon prokat 
shartnomasi asosida boshqa shaxsga berib bo'lmaydi. Masalan. 10 kg go‘sht 
yoki shu miqdordagi kartoshka. Shuningdek, prokat shartnomasida ijaraga 
beruvchi ijaraga oluvchiga mol-mulkni vaqtincha egalik qilish va foydalanish 
uchungina berish majburiyatini olgan xolos, mulkni tasarruf etish huquqini 
esa o'z zimmasida saqlab qoladi. Agar iste’mol qilinadigan ashyolar prokat 
shartnomasi bilan ijaraga oluvchiga berilgan boisa, (masalan, go'sht yoki 
sut mahsulotlari) ijaraga oluvchi bu mahsulotlarni albatta tasarru f etib 
yuborishi m uqarrar. Bu yerda qonun chiqaruvchi prokat shartnomasida 
m ol-m ulkdan iste’mol m aqsadlarida foydalaniladi deganda, insonning 
oziqlanishi va hay o t kechirishi u c h u n k e ra k b o 'lad ig an oziq-ovqat 
mahsulotlarini iste’mol qilinishni emas, balki, oziqlanish (eyish, qornini 
to'ydirish) uchun iste’mol qilmasada, lekin o'zining boshqa hayotiy ehtiyojini 
qondirish (ko'rishga, eshitishga, kiyishga va boshqa) uchun zarur boigan 
mol-mulklami nazarda tu tg an Masalan, televizordan iste’mol maqsadlarida 
foydalanish deganda, ijaraga oluvchi o'zining jahonda sodir bo'layotgan 
yangiliklardan xabardor boiishga qaratilgan iste’molini nazarda tutish 
mumkin.