Toshkent davlat transport universiteti " Avtomatika va telemexanika "

2. Tizim tanlashni asoslash va uning qisqacha ta’rifi.

Elektr markazlashtirish – bu svetofor signalizatsiyali poyezd va manyovr harakatini marshrutlashtirishni ko’zda tutadigan temir yo’l stansiyalarida poyezdlar harakatini boshqarishning avtomatlashgan tizimidir.

EM da asosiy va qabul qilish-jo’natish yo’llari, bundan tashqari yo’lning strelkali va strelkasiz uchastkalari rels zanjirlari bilan jihozlangan. Bu bilan ularning band holatida strelkani o’tkazish va svetoforni ochishning oldi olinadi. Strelkada strelkani distansion o’tkazish hamda strelka ostryakini qulflash va nazorat qilishni ta’minlovchi strelkali elektrodvigatellar o’rnatilgan. Svetoforlar poyezd harakatini tartibga soladi. Bu stansiya navbatchisiga tabloda poyezd vaziyatini nazorat qilgan holda poyezd va manyovr ishlarini boshqarish imkonini beradi.

Boshqaruv tizimi hisoblanadigan elektr markazlashtirish quyidagi asosiy vazifalarni bajadi:

- boshqaruv obyektlari strelkalar (2,4/6,8/10,12/14,16/18,20,22,24), svetoforlar, rels zanjirlari (УП, СП)) holati nazorati;

- boshqauv pultida DSP harakatini qayd etish; poyezdlar harakati xavfsizligi shartlariga amal qilish orqali joylashgan obyektlarda boshqariladigan harakatni yaratish;

- vaqtning joriy momentida stansiyada poyezd vaziyatini DSP tablosida aks ettirish.

EM da strelkalar strelkali elektr o’tkazgich yordamida o’tkaziladi, qulflanadi va nazorat qilinadi. Strelkalar markazlashgan va EM tizimiga bog’liq strelkali kommutatorlar yoki knopkalar yordamida yoki marshrutning bosh va oxiri tugmalarini bosish orqali o’tkaziladi, marshrut bo’yicha barcha strelkalar o’tgandan so’ng signal avtomatik ravishda ochiladi.

EM o’zida quyidagilarni saqlaydi: boshqaruv apparati; poyezdlar harakati xavfsizligini ta’minlovchi releli apparatura; ta’minot manbalari; strelkali elektr o’tkazgichlar, svetoforlar, rels zanjirlari va kabel setlari.

Strelka va signallar bilan marshrutli boshqarishda marshrut o’rnatish vaqti 5-8 sekundni tashkil qiladi, ajratilgan boshqaruvda esa o’rtacha 40 sekundgacha bo’ladi.

Ijro etuvchi guruh marshrutni qulflash, svetoforni ochish, marshrutni ajratish, marshrutni bekor qilish va sun’iy ajratishlarni bajaradi, poyezdlar harakati xavfsizligini ta’minlaydi, EM qurilmalari to’g’risida TFQ talablarini bajaradi va shuning uchun ЧМ va КМ tipidagi birinchi sinf ishonchlilikka ega relelar quriladi.