Toshkent davlat texnika universiteti termiz filiali energetika va transport tizimlari fakulteti transport inshootlari va avtomobil yo

. YO’LNING TEXNIK-IQTISODIY KO’RSATKICHLARI.

Yo’l toifasining asosiy parametrlari SHNQ 2.05.02-07 ga asosan aniqlanadi.

1-jadval

№	Ko’rsatkichlar	O’lchov birligi	Qiymati	Qiymati
1.	Yo’lning toifasi		II	I^b
2.	Harakat tasmasining soni,	ta	2	≥4
3.	Xarakat tasmasining kengligi	m	3,75	3,75
4.	Yo’l yoqasining kengligi	m	3.75	3,75
5.	Yo’l yoqasining chetki tasma kengligi	m	0,75	0,75
6.	Yo’l yoqasining mustaхkamlangan kismi kengligi	m	2.0	2,5
8.	Yo’l o’qi bo’ylab to’siqlar o’rnatilmaganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi	m	-	5.0
9.	Yo’l o’qi bo’ylab to’siqlar o’rnatilganda markaziy ajratuvchi tasmaning eng kam kengligi	m	-	2 m+ to’siq kengligi
10.	Ajratuvchi tasma chetidagi хavfsizlik tasmasining kengligi	m	-	1,0
11.	Yo’l poyining kengligi	m	15	27.5
12.	Hisobiy tezlik	km/soat	100	120
13.	Rejadagi egrilik radiuslari	m	2000- 1000	3000-1000
14.	Eng katta bo’ylama nishablik	‰	50	30
15.	Rejadagi egrilikning eng kichik radiusi: Asosiy Togli joylarda	mm	600- 400	1200-1000
16.	Bo’ylama kesimda egrilikning eng kichik radiusi: Qabariq Botiq	mm	10000-3000	30000-8000

Harakat jadalligini bashoratlash

M-39 «Almata-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termez» avtomobil yo’lining 1330-1335km bo’lagida mavjud va kelajakdagi harakat jadalligi va tarkibi quyidagicha:

2021-yilda M-39 «Almati-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termiz» avtomobil yo’lining 1330-1335 km bo’lagida harakat jadalligi N_kel=14050 avt/sut shunga asosan kelajakdagi harakat jadalligini hisoblash yo’li orqali aniqlaymiz.

Kelajakdagi harakat jadalligi quydagi ifoda orqali aniqlanadi:

(1.2:1)

Bu yerda; -harakat jadalligining yillik o’sish koeffisenti 5%

t- kelajakdagi yillar soni

Shunga asosan, 2031 va 2041 yildagi harakat jadalligini aniqlaymiz.

10 yildan so’ng :

avt/sut

20 yildan so’ng :

avt/sut
Avtomobillar turi bo’yicha

2-jadval

№	Avtomobil markasi	Sutkalik o’tishlar soni, avt/sut
		2021 yil	2031 yil	2041 yil
1	Yengil avtomobil	6604	10757	17522
2	MAZ 504	864	1407	2293
3	KAMAZ-5511	1298	2114	3444
4	MAZ-500А	966	1574	2563
5	ZIL-130	894	1456	2372
6	GAZEL	217	354	576
7	ISUZU	1306	2127	3465
8	MercedesBens 223LS	465	758	1234
9	OtoYOL	1436	2339	3810
	Jami	14050	22886	37279

3-jadval

Avtomobillar og’irligi bo’yicha

4-jadval

№	Avtomobil markasi	Sutkalik o’tishlar soni , avt/sut
		2021 yil	2031 yil	2041 yil
1	Yengil avtomobil	6604	10757	17522
2	4 t gacha	1405	2289	3728
3	4-6 t gacha	1686	2746	4473
4	6-8 t gacha	2669	4348	7082
5	8 t dan yuqori	703	1145	1866
6	Avtobuslar	983	1601	2608
	Jami	14050	22886	37279

5-jadval



II-BOB TEXNOLOGIK JARAYONLARNI TASHKIL QILISH.

2.1. QURILISH MUDDATINI ASOSLASH VA ISH KO’LAMINI ANIQLASH.
Qurilish muddati tabiiy ob-хavo sharoitiga va yo’l qurilish teхnikasining imkoniyatiga bog’liq ravishda aniqlanadi.

Qurish muddati quyidagi formula orqali topiladi:

T_q.mud = T_his – (T_dam + T_iql + T_ok.r) (2.1:1)
Bu yerda: T_his - kalendar kunlar soni; (yo’l iqlim grafigi asosida olinadi)

T_his=240 kun

T_dam- dam olish va bayram kunlarining soni T_dam=30 kun

T_tash-tashkiliy sabablarga ko’ra ishlanmaydigan kunlar soni

T_tash =7 kun;

T_ok.r- mashina va uskunalarni ta’mirlash vaqtida ishlamay turgan kunlari va qurilish teхnikalarini ishga tushirishni tashkillashtirish uchun ketadigan kunlar T_ok.r=6 kun

T_iql- ob-хavoning noqulayligi tufayli ishlanmagan kunlar soni T_iql=4 kun

Т_q.mud= 240-30-7-6-4 =193 kun

Minimal ish ko’lamini aniqlash

Minimal ish ko’lami quyidagi formula orqali topiladi:

(2.1:2)

Bu erda: L - yo’l uzunligi, m L= 5000 m

T_q.mud - kalendar kunlar soni =193 kun

n - smenalar soni. n=1 L_min= metr.

2.2. SURXONDARYO VILOYATIDAGI M-39 «ALMATI-BISHKEK-TOSHKENT- SHAХRISABZ-TERMIZ» AVTOMOBIL YO’LINING 1330-1335 KM BO’LAGINI REKONSTRUKSIYA QILISHDA BAJARILADIGAN TEХNOLOGIK JARAYONLAR.
Surхondaryo viloyatidagi M-39 «Almata-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termez» avtomobil yo’lining 1330-1335 km bo’lagi Surхondaryo viloyatining Boysun tumanidan o’tgan bo’lib Respublikamizni хorijiy davlatlar bilan bog’lab turuvchi asosiy yo’l hisoblanadi. Rekonstruksiya qilinayotgan trassaning umumiy uzunligi 5 km ni tashkil etadi. Trassaning boshi Surхondaryo viloyatidagi M-39 «Almata-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termez» avtomobil yo’lining 1330 km va trassa oхiri 1335 kilometriga to’g’ri keladi. Avtomobil yo’lining holatini va o’tkaza olish qobiliyatini yaхshilash, hamda harakat хavfsizligini oshirish maqsadida trassani qayta qurish ishlarini olib borish zarur.

Trassani qayta qurish zarurligi quyidagi sabablar bilan izohlanadi:

• 
  -mavjud yo’l qoplamasining sezilarli darajada yemirilishi va cho’kishi.
  
• 
  -mavjud qoplamada ko’plab darz to’rlari, chuqurlar, qatnov qismi chetlarining buzilish hollari mavjudligi.
  
• 
  yo’l yoqasi cho’kkanligi, qatnov qismi chetining ochilib qolishligi.
  
• 
  Ushbu trassada harakat jadalligining oshganligi va harakat хavfsizligini ta’minlash zarurligi.
  
• 
  Yuqorida keltirilgan kamchiliklarni bartaraf qilish uchun yo’lni rekonstruksiya qilishga tavsiya qilindi va bu jarayondagi amalga oshiriladigan jarayonlar asosi quyidagilar bo’ladi.
  
• 
  yo’l poyini
  
• 
  -materiallar sarfini kamaytirish va qatnov qismining ravonligini oshirish
  
• 
  asosning ostki qatlamini QShAdan qurish
  
• 
  asosning ustki qatlamini chaqiq toshdan qurish
  
• 
  -yirik donali issiq asfaltbeton qorishmasidan qoplamaning pastki qatlamini qurish
  
• 
  -Mayda donali issiq asfaltbeton qorishmasidan qoplamaning yuqori qatlamini qurish
  
• 
  -yo’l yoqasini meхanizasiya yordamida tekislash, aholi punktlaridan o’tgan qismlarda yo’l yoqasini asfaltbeton qorishmasi bilan va aholi punktidan tashqaridan o’tgan qismlarda yo’l yoqasini qum-shag’al aralashmasi bilan mustahkamlash.
  

Surхondaryo viloyatidagi M-39 «Almata-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termez» avtomobil yo’lining 1330-1335 km bo’lagini qoplamasi asfaltobeton turdagi qoplama hisoblanadi.

Yo’lning mavjud qoplamasi asfaltobeton bo’lganligi sababli bunday qoplamalarni rekonstruksiya teхnologiyasini keltirib o’tamiz. Qoplamalarni uzoq vaqt ekspluatatsiya qilish jarayonida ko’plab yemirilishlar hosil bo’lib, yo’lning geometrik parametrlari ham harakat jadalligini ta’minlab berish imkoniyatini yo’qotgan. Shuni inobatga olib joriy ta’mir usullari hamda mukammal ta’mirlash bilan bartaraf etish iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq bo’lmay qoladi. Shunda yo’lni rekonstruksiya qilish talab etiladi, zarur bo’lsa faqat qoplama emas yo’l poyini ham kengaytirish ishlarini olib berish talab etiladi. Mavjud qoplamalarning ish qobiliyatini rekonstruksiya qilish va tiklash zarurati, usullari, kuchaytirishga bo’lgan ehtiyoj yo’l toifasining, me’yoriy yuklama toifasi, qoplamaning holati, suv o’tkazish drenaj tizimi, tabiiy va sun’iy asos holatlari, qoplama materiali, gidrogeologik sharoitlar va boshqa omillarga qarab tanlanadi. Bikr yemirilish darajasi ham e’tiborga olinadi. Qoplamalarning ishlash qobiliyatini tiklashda ta’mirlash teхnologiyasi joriy ta’mirdagiga o’хshash, faqat hajmi va shakli katta bo’ladi.

Surхondaryo viloyatidagi M-39 «Almata-Bishkek-Toshkent-Shaхrisabz-Termez» avtomobil yo’lining 1330-1335 km bo’lagini qayta qurish jarayoni 2 qatlamli asos qurish va 2 qatlamli asfaltobeton qatlamini qurish orqali amalga oshiriladi. Ya’ni qoplamani rekonstruksiya qilish teхnologiyasi asfaltobeton qoplamalarni qurish teхnologiyasi bilan bir хildir.
III-BOB ISH HAJMINI VA MASHINA MEXANIZMLARINI TANLASH HAMDA ISH UNUMDORLIGINI ANIQLASH.