Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali “kimyoviy texnologiya” kafedrasi “Umumiy va noorganik kimyo”

Pd – palladiy
Och-kulrang platina oilasi metali; nisbatan yumshoq, bolg’alanuvchan. Platina metallari orasida eng kichik zichlikka ega bo’lgan, eng qiyin suyuqlanuvchan va reaksion faolligi yuqori bo’lgan metall. Maxsus sharoitda kalloidli palladiy va palladiy kukuni (mayda dispersli palladiy) ni hosil qiladi. Eritmada Pd²⁺ kationi jigarrang. Asl metall: suv, suyiltirilgan kislotalar, ishqorlar, ammiak gidrati bilan reaksiyaga kirishmaydi. Konsentrlangan sulfat va nitrat kislotalar, “zar suvi”, galogenlar, oltingugurt bilan reaksiyaga kirishadi. Suyuqlantirilganda kaliy gidrosulfat bilan oksidlanadi. Metallar orasida maksimal miqdorda H₂ ni yutadi, bunda yutilgan vodorod atomar holatda bo’ladi, vodorod bilan tuyingan metall havoda alangalanadi. Tabiatda tug’ma holida (platina asosidagi qotishmalarda) uchraydi.
Olinishi:
PdCl2 - Palladiy (ll) xlorid
PdCl2(suspenziya) + H2 = Pd↓ + 2HCl (20 °C).
K2[PdCl4] - Kaliy teraxlorpalladat (ll)
K2[PdCl4] + K(HCOO) = Pd(kukun)↓ + 3KCl + CO2↑ + HCl (qayn.).
[Pd(NH3)2Cl2] - Diamminodixlorpalladiy (ll)
[Pd(NH3)2Cl2] = 3Pd + 4NH4Cl + 2HCl + N2 (t > 210 °C). [Pd(NH3)2Cl2] + H2 = Pd + 2NH4Cl (900 °C).
Xossalari:
Pd + 2HCl_(kons.) + 2Cl₂ = H₂[PdCl₆]_{(erish)(qora)} [60 – 80 °C],
H₂[PdCl₆]_(erish) = H₂[PdCl₄](_kons.)[_jigarrang] + Cl₂↑ (kons. HCl da bug’latish),
H₂[PdCl₆]_(erish) = PdCl₂↓ + Cl₂ + 2HCl (suv bilan suyultirish).
Pd + 2H₂SO_4(kons.) = PdSO₄↓ + SO₂↑ + 2H₂O (80 °C).
Pd + 4HNO_3(kons.) = Pd(NO₃)₂↓ + 2NO₂↑ + 2H₂O (80 °C).
3Pd + 18HCl_(kons.) + 4HNO_3(kons.) = 3H₂[PdCl₆] + 4NO↑ + 8H₂O,
3Pd + 12HCl_(kons.) + 2HNO_3(kons.) = 3H₂[PdCl₄] + 2NO↑ + 4H₂O _(qayn.).
2Pd_(qora) + O₂ = 2PdO (t ≤ 730 °C).
2Pd + 3F₂ = 2PdF₃ (400 – 500 °C).
Pd + Cl₂ = PdCl₂ (500 – 550 °C).
Pd PdS_(ko’k), Pd(S₂) _(qora) [400 – 500 °C].
Pd_(qorа) + 2KCl_(kons.) + Cl₂ = K₂[PdCl₄] (80 °C).
Pd + 4KHSO₄ = PdSO₄ + SO₂ + 2K₂SO₄ + 2H₂O (250 – 400 °C).
Pd + 4HCl_(kons.) H₂↑ _(katod) + H₂[PdCl₄] _(anod) .