Toshkent davlat texnika universiteti Olmaliq filiali “kimyoviy texnologiya” kafedrasi “Umumiy va noorganik kimyo”

Rh – Rodiy
Kumushsimon-oq, platina oilasi metali, palladiy va platinaga nisbatan qattiqroq; ishlov berish qiyin. Qiyin suyuqlanuvchan, yuqori haroratda qaynaydi. Maxsus sharoitlarda kolloidli rodiy va rodiy kukuni (mayda dispersli rodiy, o’ta reaksion qobiliyatli) olinadi. Asl metall; zich metall holida suv, kislotalar, “zar suvi”, ishqorlar, immiak gidrati bilan reaksiyaga kirishmaydi. Rodiy kukuni konsentrlangan sulfat kislota, “zar suvi”, ishqoriy muhitda xlor, kislorod ishtirokida xlorid kislota bilan reaksiyaga kirishadi. Suyultirilganda kaliy gidrosulfat bilan oksidlanadi. Kislorod, galogenlar bilan reaksiyaga kirishadi. Tabiatda tug’ma holda (platina asosidagi qotishmalarda) uchraydi.
Olinishi:
Rh2O3 - Rodiy (lll) oksid.
2Rh2O3 = 4Rh + 3O2 (t > 1100 °C, vak.).
Rh2O3 + 3H2 = 2Rh + 3H2O (400 °C).
RhCl3 - Rodiy (lll) xlorid
2RhCl3 + 3H2 = 2Rh + 6HCl (400 °C, CO2 oqimida).
Na3[RhCl6] - Natriy geksaxlororodat (lll)
Na3[RhCl6] = 2Rh + 6NaCl + 3Cl2 (t > 350 °C).
2Na3[RhCl6] + 3H2 = 2Rh + 6NaCl + 6HCl (400 – 500 °C).
Xossalari:
4Rh_(kukun) + 24HCl_(kons.) + 3O₂ = 4H₃[RhCl₆] + 6H₂O (150 °C, p). 2Rh_(kukun) + 6H₂SO_{4(kons.,issiq)} = Rh₂(SO₄)_3(sariq) + 3SO₂↑ + 6H₂O. Rh_(kukun) + 6HCl_(kons.) + HNO_3(kons.) = H₃[RhCl₆] + NO↑ + 2H₂O. 4Rh + 3O₂ 2Rh₂O₃ (600 – 800 °C),
2Rh_(kukun)+3O₃ = Rh₂O₃ + 3O₂ (20 °C).
2Rh + 5F₂ = 2RhF₅ (400 °C),
Rh + 3F₂ = RhF₆ (700 – 750 °C).
2Rh + 3Cl₂ = 2RhCl₃ (400 – 600 °C, p).
2Rh_(kukun) + 10NaOH_(suyul.) + 5Cl₂ = Rh₂O₃↓ + O₂↑ + 10NaCl + 5H₂O.
2Rh + 3Cl₂ + 6NaCl = 2Na₃[RhCl₆] (300 °C). 2Rh + 12KHSO₄ = 2K₃[Rh(SO₄)₃] + 3SO₂ + 6H₂O + 3K₂SO₄ (700 °C).