Тошкент Давлат техника

7.2. Ғилдакли тракторларнинг ярим рамалари
Ҳайдовчи кабинасига узатиладиган силтаб тебраниш, олдинги ярим рама ва крестовина корпусининг горизонтал шарниридан ва олдинги ярим рама тешиги ва унинг ўқлари ўртасидаги тирқишдан мойнинг эркин оқишини содир бўлиши, ярим рамаларнинг вертикал шарнирининг носозлигидан дарак беради.
Бундай носозликларнинг сабабларига тракторларни бурилишида, айниқса жойида бурилишида, оғир тиркамаларни транспортлашда, осма ускуналар билан ишлаган катта ҳажмли систернялар томонидан тупроққа суюқ ўғит беришда содир бўладиган катта кучланишлар натижасида олдинги ярим рама тешиги зонасида ўқларни қотириб қўйилган ҳолатдан буралиб кетиши ҳисобланади. Бунинг натижасида ўқ ва втулка жадал равишда ейилишга учрайди. «Кировец» тракторларининг олдинги ярим рама қулоқларидаги тешик ва Т-150К тракторининг втулкалари 10 эллипс шаклига ўтади. Ўқ ва ҳар бир қулоқ тешиги ўртасидаги тирқиш, айрим ҳолларда 2,5 мм ва ундан ортиқ бўлиши мумкин. Ўқ ва втулка орасидаги мойни тутиб қолишнинг иложи бўлмай қолган ҳолларда, улар ўртасидаги қуруқ ишқаланиш натижада жадал ейилади ва ярим рама брикмаларида тебраниш содир бўлади. Бунинг натижасида ёнилғи ва гидросистема мой бакларининг трубопроводларини герметиклиги бузилади, кабинанинг ўрнатиш жойларининг пайванд чокларида ва ёнилғи бакларининг қотириш кронштейнларида дарзлар пайдо бўлади. Ҳайдовчи томонидан оралиқ таянчда сезиладиган зарбли тебранишлар, тақиллашлар ва шовқинлар, оралиқ таянчларнинг подшипниклари зичловчиларнинг қопқоқларидан мойнинг оқиши горизонтал шарнирнинг ва оралиқ таянчнинг носозлигини белгиси бўлиб хизмат қилади.
Т-150К тракторининг тарқатиш қутисида келтирилган сабабларга кўра орқа етакловчи кўприк юритма валининг резбаси узилади, оралиқ таянчнинг корпусида дарзлар содир бўлади, зичловчиларнинг стакани ва подшипниклар ишдан чиқади, бош узатманинг етакловчи шестерняси учидаги резба узилади.
«Кировец» тракторларида шу сабабга кўра зичловчи қопқоқнинг гардишлари синиб тушади, подшипниклари бузилади, оралиқ таянч корпусини горизонтал шарнир корпусига қотириш болтлари кесилиб кетади.
Худди шундай носозликлар подшипникларда ва оралиқ таянчнинг шлицалик валида мой бўлмаслиги ва кардан узатмасининг телескопик бирикмаларига намлик, чанг ва лойни тушиб қолиши натижасида содир бўлади. Булар кардан валлар қўзғолмас ҳолатга ўтади, тракторнинг ярим рамалари ўртасидаги боғлиқлик реакцияси карданли узатма орқали эмас, балки фақат шарнирли бирикмалар орқали узатилади.
Труба ва у билан бирикмада бўлган орқа ярим рама корпусдаги втулка қум, лой ва намлик тушиши, ҳамда втулкаларни корпусга ўтиришини бузилиши натижасида жадал ейилади. Бунда ейилиш 1,5-2,0 мм гача етади. Юқорида санаб ўтилган носозликлар кардан валларининг крестовинаси цапфасини ҳам ейилишини тезлаштиришга олиб келади. Бунинг натижасида кардан валларининг гардишларини оралиқ вал таянчнинг гардиши ва орқа етакловчи кўприк юритмаси гардиши болтларини қотирилиш бикирлигини пасайиши содир бўлади. Игнасимон роликли подшипникларнинг қопқоқларини стопорловчи планкалари болтлари бўшаб кетади, унинг натижасида ҳаракатланишни бузилиши содир бўлади. Бундай ҳолат янада мураккаб носозликларни келиб чиқишига ва авария ҳолатини содир бўлишига олиб келиши мумкин.