Тошкент давлат техника университети ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тармоқ маркази

2 гуруҳ. Бир қайта созлаш амплитудасига эга бўлган ўтиш жараёни (16.5-расмда 2-егри чизиқ).
3 гуруҳ. Ўзгармас жараён (3-егри чизиқ). Бу жараёнда созланаётган катталикнинг ўзгариш тезлиги бутун созлаш вақти т_с ичида бўлганда бўлади.
4 гуруҳ. Қайта созлашсиз жараён (4-егри чизиқ). Бу ҳолда аниқлиликкача бутун твақт ичида бўлади.




16.5-расм. Ўтиш жараёни тавсифиларининг асосий кўринишлари.
3. Интеграл баҳолаш сифати. Хатолик коэффициентлари.
Автоматик бошқариш тизимларида ушбу усул, яъни интеграл усули бўйича баҳолашда, бошқариш жараёни даври ичида ё`л қўйилган хатоликларни барчасини йиғиндисини аниқлаш мумкин. Бу эса бошқарилаётган ўзгарувчининг қандайдир функциялари бўйича аниқ интегрални ҳисоблаш орқали амалга оширилади. Интеграл баҳолаш интеграл остидаги функция орқали тавсифланади. Интеграл остидаги функция шундай танлаб олинадики, бунда баҳолаш ўтиш жараёни сифатини яхши ёритиб бериб, текширилаётган автоматик тизимнинг тенгламалари коэффицентлари би­лан ифодаланшли керак.
Агар ташқи таъсир бирламчи кескин ўзгарувчи функция бўлса, у ҳолда тизимнинг ўтиш тавсифиси билан берилган қиймат х_б орасидаги фарқ бошқариш жараёнида эгри чизиқ билан берилган қиямат орасидаги юзага тенг бўлган интеграл хатолик билан характерланиши мумкин (8-7_а-расм); юза қанчалик кичик бўлса шунчалик ўтиш жараёнининг сифати яхши бўлади. Бу юзанинг катталиги ўтиш жараёни вақтига ва ўтиш жараёни тавсифисининг шаклига боғлиқдир. Интеграл баҳолаш усули юзани ўтиш жараёни тавсифисини қурмай туриб ҳам ҳисоблаш имкониятинии беради; яъни ўтиш жараёнини билвосита баҳолаш мумкиндир.
Интеграл баҳолаш жараёнинг иккита муҳим томонларини: сўниш тезлигини ва ўтиш жараёнидаги бошқарилаётган ўзгарувчини оғиш катталигини ифодалайди. Интеграл баҳолашнинг турли усуллари мавжуд бўлиб, уларни ишлаб чиқишда Л.И. Менделҳштам, А.А. Харкевич, Б.В. Булгаков, В.С. Кулебакин, А.А. Красовский, А.А. Фелғдбаумлар ўз ҳиссаларини қўшишган. Шулардан айримларини кўриб чиқамиз.

16.6-расм