Тошкент давлат техника университети ҳузуридаги педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тармоқ маркази

НАЗАРИЙ МАТЕРИАЛЛАР МАЗМУНИ
1-мавзу. Автоматик бошқариш тизимларнинг математик модели.
Режа:

1. 
   АБТларнинг математик модели.
   
2. 
   АБТларнинг узатиш функцияси.
   
3. 
   АБТларнинг динамик характеристикаси.
   

Таянч сўз ва иборалар.
Ростлаш объекти, математик модел, моделлаш, объект, тавсифни, алгоритм, автоматик тизим, узатиш функциялари, чизиқли, частота, ёпиқ, очиқ, тизимлар, статик, динамик, характеристика.

1. 
   АБТларнинг математик модели.
   

Ростлаш объекти ва АРТ элементлари хусусиятларини тавсифлашда математик моделлаш усули қўлланилади. Математик моделлаш – моделларни қуриш ва ўрганиш босқичларини ўз ичига олади. Бунда, ўрганилаётган объект ўрнига модел деб аталувчи моддий объект олинади. Ўрганилаётган объектга ўхшаш моделнинг жараёнлари бошқа физик ҳодисага мос, лекин бир хил тенгламалар билан тавсифланади. Математик моделлар ҳисоблаш машиналари ёки тўғри аналогли қурилмаси орқали амалга оширилади. Ҳисоблаш машиналарида ўрганилаётган ҳодиса ёки жараённинг математик тавсифини бир қатор элементар математик операсиялар бажариб тикланади. Бу операсиялар бир нечта элементларни бир вақтда эчиш ёки битта элементни кўп марта эчиш билан бажарилади. Тўғри аналогли моделлар, ҳисоблаш машинасидан фарқли равишда алоҳида элементларга булинмайди. Улар бошланғич нисбатларни қурилмада ўтаётган ҳодиса хусусиятларига кўра тиклайди. Бунда доимо модел ва ҳақиқий жараён параметрлари ўртасидаги бир маъноли мослашуви (танланган аналогия тизимига кўра) кўрсатиш мумкин. Ўрганилаётган объектнинг кириши ва бошқарувчи параметрлари ўртасидаги нисбатан аниқловчи тенгламалар тизими математик тавсиф дейилади.
Объектнинг математик моделини куриш ва уни ўрганиш бир қатор ўзаро боғлиқ бўлган босқичларни бажариш демакдир.
Моделлаш вазифасини аниқлаш:
-объектни ўрганиш ва тавсифнинг шаклланиши;
-математик тавсифни тузиш;
-моделловчи алгоритмни ишлаб чиқиш;
-олинган модел ва ҳақиқий жараённинг мослигини аниқлаш;
-моделлаш (объектнинг математик моделини тадқиқ қилиш;
-олинган маълумотни таҳлил қилиш.