Тошкент давлат шарқшунослик университети шарқ мамлакатлари тарихи ва ҳозирги замон муаммолари кафедраси

Покистон – Туркманистон.
Покистон Туркманистон билан 1992 йил 10 май куни дипломатик алоқалар ўрнатди. Бу икки давлатни умумий тарихи, маданияти ва анъаналарига асосланган яқин ва илиқ муносабатлар мавжуд. Сўнгги 10 йил ичида давлат ташрифларининг юқори даражадаги алмашинуви ўзаро манфаатли муносабатлар, дўстлик ва ўзаро тушуниш учун замин яратди. Туркманистоннинг собиқ президенти Сапармурат Ниёзов Покистонга уч марта ташриф буюрган: 1994 йил август, 1995 йил март ва 1997 йил март.
Икки мамлакат нефт ва газ конларини, транспорт, энергетика, савдо, фан ва маданиятни ривожлантиришда ўзаро ёрдам тўғрисида 21 та битим имзолади. Туркманистон бозорида Покистон сармояси ҳали ҳам шериклари Эрон ва Туркия билан рақобатлашади. Айни пайтда Покистон бугунги кунда туркман пахтасининг энг йирик истеъмолчиларидан бири ҳисобланади, 1995 йилгача Покистон бозорига 33 минг тонна хом ашё Покистонда кирган. Ўз навбатида Туркманистон Покистондан халқ истеъмоли моллари, дори-дармонларни импорт қилади.
Энергия соҳасидаги ҳамкорлик. Туркманистон-Афғонистон-Покистон-Ҳиндистон газ қувурини қуриш ғояси доирасида давом этмоқда. Бу ғоя 1993 йилдан бери мавжуд. 1995 йилда Президент Сапармурат Ниёзов Покистон Бош вазири Беназир Бхутто билан ушбу лойиҳанинг техник-иқтисодий асосини ишлаб чиқиш тўғрисида битим имзолаган. Туркманистон раҳбари 2010 йил 12 августда бўлиб ўтган ҳукумат йиғилишида Туркманистон раҳбари асосий техник ва тижорат параметрларини ишлаб чиқиш ва Туркманистон-Афғонистон-Покистон-Ҳиндистон газ қувурини қуриш бўйича доиравий битим тайёрлашда эришилган ютуқларни қайд этди. "Туркманистон ҳукумати бу йил ТАПИ лойиҳаси доирасида табиий газни сотиш ва сотиб олиш тўғрисида битим тузиш учун барча зарур ишларни амалга оширади" - деди у.
2019 йил 8 октябр куни Туркманистон Ташқи ишлар вазирлигида Покистон армияси штаб бошлиқлари қўшма қўмондонлари раиси генерал Зубаир Маҳмуд Ҳайят бошчилигидаги Покистон Ислом Республикаси делегацияси билан учрашув бўлиб ўтди. Музокаралар бошида томонлар Туркманистон ва Покистон ўртасида тенглик, яхши қўшничилик ва ўзаро ҳурмат тамойилларига асосланган юқори даражадаги ҳамкорликни мамнуният билан қайд этганлар³².
Томонлар сиёсий, иқтисодий ва гуманитар соҳалардаги икки томонлама муносабатларни муҳокама қилган. Хусусан, Туркманистон-Афғонистон-Покистон-Ҳиндистон (ТАПИ) газ қувури, Туркманистон-Афғонистон-Покистон (ТАП) трассаси бўйлаб электр узатиш линиялари ва оптик толали алоқа линиялари қурилиши каби кўп қиррали транспорт ва энергетика лойиҳаларининг муваффақиятли илгари сурилиши қайд этилди. Томонлар ушбу лойиҳаларни амалга ошириш нафақат ушбу йирик лойиҳаларда иштирок этаётган мамлакатлар, балки бутун минтақанинг ижтимоий-иқтисодий ривожланишига муҳим ҳисса қўшишини таъкидлаганлар.
Учрашувда, шунингдек, ихтисослаштирилган таълим соҳасидаги ҳамкорликни кенгайтириш ва Туркманистон ва Покистоннинг тегишли вазирлик ва идоралари ўртасида эксперт маҳоратини алмашиш учун мутахассисларнинг ташрифларини ташкил қилиш имкониятлари кўриб чиқилди³³.
2020 йил январ ойида Associated Press of Pakistan ахбарот агентлигининг ёзишича Покистон сенати раиси Исломободдаги Туркманистон элчиси билан учрашувда, икки мамлакат ўртасидаги савдо, транспорт, саноат, қишлоқ хўжалиги ва бошқа соҳалардаги ҳамкорликни кенгайтиришнинг долзарблигини таъкидлаган. Айниқса мамлакатнинг жануби-шарқида жойлашган Гвадар шаҳар Ўрта Осиё мамлакатларига, айниқса Туркманистонга савдо-иқтисодий фаолият учун энг қисқа йўлни тақдим этар экан. Шу муносабат билан Раис яқин келажакда Покистон-Туркманистон қўшма ҳукумат комиссиясининг йиғилишини ўтказишни таклиф қилди. Институционал ҳамкорлик ва парламент даражасида делегациялар алмашинуви икки томонлама муносабатларни мустаҳкамлашга ва икки давлат халқлари ўртасида яқинлашишга ёрдам беради, деди Садик Санжрани. Покистон томони, шунингдек, икки мамлакат ўртасида тўғридан-тўғри парвоз қилиш зарурлигини таъкидлаб, Туркманистон Покистон билан ҳаво алоқаларидан шубҳасиз фойда кўришини таъкидлаган³⁴.