Toshkent davlat sharqshunoslik universiteti I. M. Haydarov, M. M. Askarov

 
I. O‘zbekistonda “Ibtidoiy to‘da davri” (mil. avv. I million – 40 ming yilliklar)
4
. 
 
II. O‘zbekistonda “Ibtidoiy urug‘chilik jamoasi va mulk egaligining shakllanish 
davri” (bundan 40 ming yil avval to milodiy III-IV asrlargacha). Bu davrni uch 
bosqichga bo‘ladi: 1 bosqich – matriarxat urug‘ jamoasi bosqichi. 2 bosqich - 
2
Асқаров А. Ўзбек халқининг келиб чиқиш тарихи. – Т.: 2015, 70-91 бетлар 
3
Асқаров А. Ўзбек халқининг келиб чиқиш тарихи. – Т.: 2015, 77- бет. 
4
XX асрнинг иккинчи ярми давомида жаҳон фанида Шимолий-Шарқий Африканинг Олдувай водийсида олиб 
борилган археологик ва антропологик изланишларга кўра, одамзоднинг илк аждодлари бундан 2,5-3 миллион 
йил аввал Африка қитъасида яшай бошлаган. “Homo sapiens, sapiens” (ақлли одам) эса, ер куррасида мил. авв. I 
миллион йилдан бошлаб яшай бошлаган, деган тасаввур пайдо бўлди. 

---

11 
patriarxal urug‘ jamoasi bosqich. 3 bosqich urug‘ jamoalarining harbiy demokratiya 
bosqichi. 
 
III. O‘zbekistonda “Ilk o‘rta asrlar davri” (milodiy V asrdan to VIII asr 
oxirigacha).
IV. “O‘rta asrlar davri” ( IX asrdan Somoniylar davlatini tashkil topishidan to 
XIX asr o‘rtalarigacha). 
 
V. Markaziy Osiyo, jumladan, O‘zbekiston tarixining beshinchi davrini 
“Mustamlakachilik va milliy uyg‘onish davri” deb atash mumkin. Uning davriy 
chegarasi – Rossiya imperiyasi bosqinidan to 1917-yil Oktabr to‘ntarishiga qadar 
davom etgan davrni o‘z ichiga oladi. 
 
VI. O‘zbekiston tarixining oltinchi davri “Sovetlar hokimiyati davri” bo‘lib, bu 
davr 1917-yildan 1991- yilgacha davom etgan.
 
VII. O‘zbekiston tarixining yettinchi davri “Milliy istiqlol, demokratik davlat va 
fuqarolik jamiyati qurish davri” deb atab, bu davr 1991- yil 31 - avgustdan to bugungi 
kungacha bo‘lgan davrlarni qamrab oladi. 
Akademik A.Asqarov tomonidan ilgari surilgan bu davrlashtirish uslubida ham 
O‘zbekiston hududining o‘ziga xos taraqqiyot yo‘li aks etgan. Shuningdek, biz 
o‘rganayotgan davr, ya’ni O‘zbekiston tarixining yettinchi davri “O‘zbekistonning 
eng yangi tarixi” deb ham atalib, ushbu davr ham o‘z ichida bir necha bosqichlardan 
iborat. Xususan, O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Respublika Prezidenti Islom 
Karimov asarlari orqali mustaqillik davrida mamlakatimiz hayotining barcha 
sohalarida amalga oshirilgan ulkan o‘zgarishlarni, respublika aholisining serg‘ayrat 
va fidokorona mehnati tufayli qo‘lga kiritilgan katta yutuq va natijalarni, ularning 
mohiyati va ahamiyatini hisobga olib mustaqil taraqqiyot 3 bosqichga bo‘linishini 
ko‘rishimiz mumkin. Birinchi bosqich 1991-2000 - yillarni o‘z ichiga olib, bu davrda 
mustaqillikning mustahkam poydevori bunyod etilib, “o‘zbek modeli” asosida 
ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot sari yo‘l tutildi, O‘zbekiston jahon hamjamiyati 
tomonidan tan olindi, milliy istiqlol mafkurasi jamiyat hayotida keng kirib bordi.
2001-2010 - yillarni o‘z ichiga olgan ikkinchi bosqich, I.Karimov ta’biri bilan 
aytganda, “fan demokratik yangilanishlar va mamlakatni modernizatsiya qilish davri 
esa iqtisodiyotimizni barqaror rivojlantirish, siyosiy hayotimizni, qonunchilik, sud-
huquq tizimi va ijtimoiy gumanitar sohalarni izchil isloh qilishni ta’minlashda g‘oyat 
muhim rol o‘ynagan davr bo‘ldi”.
Uchinchi bosqich esa, 2010 - yildan keyingi davr bo‘lib, bunda davlat 
hokimiyati va boshqaruvini demokratlashtirish, sud huquqi va axborot sohalarini 
isloh qilish, saylov huquqi erkinligini ta’minlash, fuqarolik institutlarini rivojlantirish, 
bozor islohotlarini va iqtisodiyotni liberallashtirishni yanada chuqurlashtirish davri 
bo‘lib qoldi. Ushbu davrning boshlanishi Birinichi Prezidentimiz I.A.Karimov 
tomonidan mamlakatda fuqarolik jamiyatini shakllantirish va demokratik islohotlarni 
yanada chuqurlashtirish konsepsiyasining ishlab chiqarilishi bilan bog‘liqdir.
Shuningdek, O‘zbekistonning eng yangi tarixida yuqoridagi bosqichlarga 
qo‘shimcha ravishda 2017-yildan keyingi davrni ham alohida jarayon sifatida qabul 
qilish mumkinki, bu davr tarixi 2016-dekabr oyida saylangan O‘zbekiston Prezidenti 

---

12 
Shavkat Miromonovich Mirziyoyev strategik taraqqiyotga asoslangan keng ko‘lamli 
jadal islohotlar davri boshlanganligi bilan izohlash mumkin.
Ta’kidlash lozimki, taklif etilayotgan ushbu davrlashtirish bu mavzuni 
yakunlamaydi. Tarix fanini o‘qitish borasida dolzarb bo‘lib turgan davrlashtirish 
masalalari hali jiddiy bahs-munozaralarga sabab bo‘lishi tabiiydir. Ammo, bu 
yo‘nalishda aniq konsepsiya ishlab chiqilib, o‘quv jarayoniga joriy etilishi davr 
talabidir.