蚩尤 bilan jang qilish uchun borgan. Sariq imperator katta sehrli baraban yasagan
Васильченко Е.В. Музыка на цине и его место в китайской культуре. В.сб. Музыкальные традиции стран
Азии и Африки. М. 1986.- стр.22
16
qolgan. U Sariq imperator tomonidan ushlanib, asirga olingan va Sariq imperator
butunlay g‘olib chiqqan.
Baraban – insoniyatning eng qadimgi musiqa asboblaridan biri bo‘lib, u
nafaqat Xitoyda, balki ko‘pgina dunyo xalqlari orasida keng tarqalgan asbobdir.
2000 yillik o‘tmishga ega bo‘lgan qadimgi Xitoyga tegishli hujjatlarda
barabanning o‘nlab turli shakllari bayon etilgan. Xitoy arxeologlari qadimgi
barabanlarning ko‘plab namunalarini topgan bo‘lib, ularning orasida sopol,
yog‘och barabanlar ancha ko‘p uchraydi. Yog‘ochdan yasalgan buyumlar bizning
davrimizgacha yaxshi saqlanmaganligi munosabati bilan bizgacha yetib kelgan bu
musiqa asbobining sopoldan ishlangan namunalari aksariyatni tashkil etadi.
Kuydirilgan loydan yasalgan bu sopol barabanlar taogu
陶鼓 (loytuproq baraban)
deb nomi bilan ma’lum bo‘lgan sopol barabanlar birinchi bor Gansu, Qinghai,
Henan va Shandong viloyatlaridagi neolit manzillaridan topilgan. 1985 yili Gansu
viloyatining Yongdeng
永登 hududidan uch xil shaklga ega hajmdagi to‘qqizta
baraban to‘plami topilgan. Bu to‘plamda har bir naqsh berilgan baraban uch
qismdan iborat: katta og‘iz qismiga ega bo‘lgan, tashqi tomondan shashka sifatida
ishlangan bosh qism (“katta boshi”), truba shaklidagi korpusi, tubi kichik silindr
(“kichik boshi”). Mazkur barabanlar usti silliq bo‘lib, unga qora va qizil bo‘yoqlar
bilan naqsh chizilgan. Aytishlaricha, barabanning membranasi xom teridan
tayyorlanib, baraban atrofiga o‘ralgan va shashka chizig‘i perimetri bo‘yicha
joylashtirib, mahkamlangan. Xom teri quriganida, tarang tortilib, unga zarba
berilganida past ohang chiqargan. Barabanning korpusiga ikki tomoniga ilgich
qo‘yib, unga qayish bog‘langan va xuddi hozirgi zamonda barabanchi uni bo‘yniga
osishi kabi, ular ham bo‘yinlariga osib chalganlar. Barabanning bosh qismi va tub
qismiga navbatma-navbat zarba berilganda past va baland ohanglar chiqib,
hissiyotli taassurotlar bergan
14
.
Gansu viloyatidagi Dunhuang(
敦煌)dan topilgan musiqiy ansanbl.
Arfa konghou
箜篌 – G‘arbiy Osiyodan Buyuk ipak yo‘li orqali Xitoyga
kelib qolgan chertib chalinadigan tor asboblardan biridir. 1996 yili Xinjiang
新疆-
Uyg‘ur avtonom rayoni Qiemo
且 末 uyezdidagi qabrdan ikki butun piyoz
shaklidagi arfa konghou
箜篌 va bir qancha uning qismlari topilgan. Ularning
madaniy tipologik tahlili va bu arxeologik hududdan topilgan boshqa madaniy
yodgorliklarning tarixiy kelib chiqish tahlili natijasiga, qabr eksperimenti asosiga
ko‘ra, eramizdan avvalgi 4-3 asrlarga tegishli ekanligi aniqlandi. Topilgan bu
qadimgi musiqa asboblarida Yaqin Sharqqa xos ifodalarning aniq ko‘rinishi, Sharq
va G‘arbning o‘zaro musiqiy almashuvini tushunib yetishdagi katta hissa bo‘ldi.
14
Van Dzichu
中国乐器. - 14-15-bet, N.Vasilyev tarjimasi Китайские музыкальные инструменты. - 12-bet.
17
Gansu
甘 肃 viloyati Dunhuang 敦 煌 shahridagi Mogao 莫 高 g‘or
kompleksidagi 220-sonli g‘orda Sui
随 sulolasi hukumronligidan boshlagan
vaqtdan qolgan rasmda musiqa va raqs ijrosi tasviri topilgan. Bu Dunhuang
敦煌
dagi eng yirik va mahobatli tasvir bo‘lib, unda 28 kishidan iborat orkestr tasviri
ifodalangan. Bu tasvirda arfa
konghou
箜篌 juda aniq tasvirlangan. Qolgan musiqa
asboblaridan baraban jiegu
羯鼓, baraban dutangu 都昙鼓, ko‘ngdalang nay
hengdi
横笛, shiqildoq taogu 鼗鼓, baraban dalagu 答腊鼓, bong luo 锣, bei 贝
asbobi (chig‘anoq), tartarak paiban
拍板, kimval bo 钹, labda chalinadigan organ
sheng
笙, yog‘och surnay bili 筚篥, vertikal nay shudi 竖笛, belga taqadigan
baraban yaogu
腰鼓, baraban maoyuan 毛员鼓, nay chiba 尺八, dumaloq ud ruan
阮 , chang fangxiang 方 响 , ko‘p stvolli paixiao 排 箫 va sitra zheng 筝 lar
tasvirlangan. Rasmdagi yozuvga qaraganda, bu tasvir eramizning 642 yiliga
mansub. Dunhuang
敦 煌 g‘oridagi bu rasm o‘sha davrning qizil gilamida
o‘tkazilgan tomoshalari, musiqa asboblari san’ati ravnaqi haqida jonli tassurotni
beradi
15
.
Do'stlaringiz bilan baham: 
