|
13
Olaf Bliksen nashr qilgan «Badiiy tarjima va uning problemalari» (Montevideo, 1954), Brazi-liyada Bazilio
Silveyraning «Tarjima san’ati» (San-Paulo, 1954; ikkinchi nashri—1956) va Paulo Ronaining «Tarjima
mahorati» (Rio-de-Janeyro, 1956) asarlari shuhrat qozondi.
Tarjimaning nazariy muammolari mutaxassislarning bir qancha mahalliy va regional uchrashuvlarida
kun tartibiga qo‘yildi. Bu o‘rinda 1958 yili Varshavada (Polsha), 1959 yil iyulida Bad-Gadesbergda (GFR),
1963 yil avgust-sentyabrida Dubrovnikda (Yugoslaviya), 1966 yil avgustda Laxtida (Finlyandiya) bo‘lib
o‘tgan Tarjimonlar Xalqaro Federatsiyasi kongressi, 1977 yil oktyabrida Sovet Ittifoqida (Moskva)
tarjimashunoslarning xalqaro simpoziumi va boshqa anjumanlarni eslash kifoya. Tarjimonlar Xalqaro
Federatsiyasining (FIT) Bonn (hozir Berlinda) va boshqa Yevropa davlatlari poytaxtlarida chiqib turadigan
markaziy organi «Vavilon» («Bobil») jurnali hamda Monrealdagi (Kanada) «Tarjimonlar jurnali»,
Bryusseldagi (Belgiya) «Lingvist» va Jenevadagi (Shveysariya) «Tilmoch» jurnallarida, Kembrijdagi
(AQSh) «Avtomatik tarjima» to‘plami, Shtuttgart, keyinchalik Mayndagi Frankfurtda (GFR) chiqayotgan
«Tarjimon» oylik byulleteni va boshqa vaqtli matbuotda ham ko‘pgina nazariy maqolalar bosilib turadi.
Sovet Ittifoqida qardosh xalqlar madaniyatlarining gullab-yashnashi va yaqinlashuvi tarjimachilik
faoliyatining samaralp taraqqiyoti tufayli amalga oshiriladi. Mamlakatimizda keng quloch yoygan tarji-
machilik ishi milliy adabiyotlarning yuksalishi, fanning rivojlanishi, xalqaro aloqalarning kuchaykshida
tayanch nuqtasi hisoblanadi. Tarjima kommunizm, jahonda tinchlikni barqaror etish uchun kurash goyalarini
tashviq qiluvchi ta’sirchan omil bo‘lib qoldi.
Keng quloch yozgan tarjimachilik faoliyati bilan bir qatorda, tarjima nazariyasi bobida ham katta ishlar
qilinmoqda Rus hokimiyatining dastlabki yillaridanoq tarjimalarni ilmiy o‘rganish ishida M. Gorkiy bosh-
qosh bo‘ldi. Bu faoliyatning boshlanishi Q. I. Chukovskiyning «Badiiy tarjima prinsiplari» degan kitobiga
borib taqaladi. Tarjima sohasidagi bu ilk asar o‘sha vaqtlarda Petrogradda birin-ketin ikki marta (1919, 1920)
nashr qilindi. Bu nshni K. I. Chukovskiy A. V. Fyodorov bilan hamkorlikda yozgan «Tarjima san’ati» (L.,
1939) kitobida davom ettirdi. Kitob tarjima problematikasini nazariy o‘rganish sohasidagi o‘ttizinchi yillarda
mavjud bo‘lgan ikki tarmoqni aks ettirdi: K. I. Chukovskiy (badiiy tarjima prinsiplari haqidagi asari
«Oliymaqom san’at», 1936, 1941, 1964 yillarda nashr qilindi) — adabiyotshunoslik, A. V. Fyodorov
(darsligi — «Tarjima nazariyasiga kirish» bir necha marta—1941, 1953, 1958, 1968 yillarda bosilib chiqdi)
— lisoniy-uslubiy tarmoqlarini yoritdilar.
Uttizinchi va qirqinchi yillarda boshqa avtorlarning bir necha tadqiqotlari bosilib chiqdi. Bular M. P.
Alekseyevning «Badiiy tarjima problemalari» (Irkutsk, 1931), D. S. Usovning «Tarjimachilik ishining asosiy
prinsiplari» (M., 1934), G. P. Serdyuchenkoning «Tarjima masalalari ocherklari» (Nalchik, 1948) edi.
Elliginchi-oltmishinchi yillarda «Sovetskiy pisatel» nashriyotida IttifoqYozuvchilar soyuzi tayyorlagan,
tarjima estetikasi bilan bog‘liq maroqli to‘plamlar chiqa boshladi. Bular — «Badiiy tarjima masalalari»
(1955) va «Tarjima mahorati» (1959, 1963, 1964, 1966, 1968, 1970, 1971, 1973, 1975, 1977) to‘plamlaridir.
L. S. Barxudarov tahrkrida «Mejdunarodnie otnosheniya» («Xalqaro munosabatlar») nashriyotida chop
etilayotgan «Tarjimon daftarlari» muntazam to‘plamida, ko‘pincha, tarjimaviy-lingvistik problemalar
yoritilmoqda (1963 yildan bugungacha mazkur majmuaning 15 ta soni chiqdi).
Keyingi yillarda bu nashriyotda tarjimashunoslikka oid yana bir qancha monografiyalar bunyodga
keldi: 1973 yili ikkita — V. N. Komissarovning «Tarjima haqida so‘z», A. D. Shveyserning «Tarjima va
lingvistika» (Voenizdat), 1975 yili L. S. Barxudarovning «Til va tarjima» kitoblari, 1976 yili birdaniga uchta
— V. N. Krupnovninng «Tarjimonning ijodiy laboratoriyasida, T. R. Leviskaya va A. Fitermanning
«Tarjima problemalari», L. A. Chernyaxovskayaning «Tarjima va ma’no strukturasi» asarlari chop etildi.
Tarjima problemalarn elliginchi-etmishinchi yillarda bir necha marta Yozuvchilar soyuzi s’ezdlarida
(1954 yil dekabrida Butunittifoq yozuvchilarining II s’ezdida P. Antokolskiy, M. Avezov, M. Rilskiyning
qo‘shkmcha dokladi stenogrammasiga qaralsin), yig‘ilish va konferensiyalarda muhokama qilindi.
Chunonchi: Moskvada 1954 yil dekabrda Ittifoq xalqlari adabiyotlari tarjimonlari konferensiyasi; 1960 yil
oktyabrda Ittifoq Yozuvchilar soyuzi sekretariatining tarjima problemalariga bag‘ishlangan kengaytirilgan
yigilishi; 1970 yili yozuvchi-tarjimonlarning Butunittifoq yig‘ilishi; 1978 yilda tarjimashunoslarning xalqaro
simpoziumi va boshqalar; Olmaotada 1960 yil yanvarida rus tilidan O’rta Osiyo, Qozog‘iston va Ozarbayjon
xalqlari tillarpga tarjima qilish bo‘yicha respublikalararo kengash, Frunzeda 1961 yil dekabrida badiiy
adabiyot tarjimasi bo‘yicha regional yig‘ilish, Qozonda 1962 yil yanvarda shu masalada Butunrossiya
yig‘ilishi, Tibilisida 1962 yil martda tarjimonlarning Zakavkaze regional konferensiyasi, Bokuda 1967 yil
aprelda Ozarbayjon Yozuvchilar soyuzining maxsus plenumi, Ulan-Udeda Bu singari yirik anjumanlarning
materiallarini chop etish odat tusiga kirdi. Leningradda — «Tarjima nazariyasi va tanqidi» (1962) Moskvada
— «Ba-diiy tarjima nazariyasining aktual problemalari» (ikki jild, 1967), Moskvada — «Tarjima nazariyasi
va o‘qitish metodikasi masalalari» (1970) alohida kitob holida bosilib chiqdi.
Tarjimashunoslik
Do'stlaringiz bilan baham: | 
