Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik

 

---

 Tarjimashunoslik 

       82 

 

 

 

TARJIMSHUNOSLIK TERMINLARI  

LUG’ATI 

Tuzuvchi: E.Ochilov 

 

Barcha  fanlar  kabi  tarjimashunoslik  ham  o’z  terminlariga  ega.  Avvalo,  t  a  r  j  i  m  a  so’zining  ma’nosini 

oydinlashtiraylik.     

T  a  r  j  i  m  a  –  muayyan  tilda  og’zaki  yoki  yozma  ravishda  bayon  qilingan  fikrni  boshqa  til  vositalari  bilan 

qayta ifodalash.  

T a r j i m a “t a r j i m o n” so’zidan xosil bo’lgan, t a r j i m o n esa forscha “t a r z a b o n” so’zida kelib 

chiqqan. 

Ma’lumki, o’tmishda O’rta Osiyo va Eron xalqlari orasida notiqlik san’ati juda rivojlangan. Notiqlarda esa  t a 

r z ab o n deb ataganlar. T a r – fors tilida yangi, shirali, tarovatli, nozik, latif kabi ma’nolarni bildiradi. Z a b o n  – til 

degani. T a r z a b o n- notiq, so’z ustasi, chiroyli gapiruvchi,  yoqimli so’zlovchi,  yangi va o’tkir so’zlarni aytguvchi 

demak. Tarzabonlar chuqur bilim, keng dunyoqarash, notiqlik mahoratiga ega bo’lishdan tashqari, bir necha tillarni ham 

bilganlar va o’z nutqlarida ulardan foydalanganlar. 

Arablar kirib kelganlaridan keyin ijtimoiy xayot, madaniyat, fan va boshqa sohalarni o’z ta’sirlariga olganlari 

kabi, ko’pgina forsiy-turkiy so’zlarni ham o’zlashtirib, arab tili qoidalariga bo’ysundirganlar. Jumladan, t a r z a b o n 

so’zi ham arabcha talaffuzda t a r j am o n( yoki t a r j i mo n) ga aylanadi. Shundan keyin u arab tilining so’z yasalish 

qonuniga bo’ysunib, undan yangi masdar (o’zak), fe’l va otlar hosil qilingan. Masalan: t a r j u m a,   

m u t a r j i m, m u t a r j i m u n. 

Shunday qilib, T a r j i m o n  – t a r z a b o n so’zining arabcha tarjimasi bo’lsa, t a r j i m a, t a r j i m on 

so’zidan kelib chiqqan.