Toshkent davlat sharqshunoslik instituti tarjimashunoslik



Download 1,56 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/167
Sana11.01.2022
Hajmi1,56 Mb.
#341529
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   167
Bog'liq
tarjimashunoslik

       

22 


 

 

 

Keyingi tarjimalar: 

XIII asrdan boshlab Ibn Sinoning bu asari avval ingliz tiliga, o’rta asrlarning so’nggi 

davriga kelib deyarli barcha yevropa tillariga, jumladan, nemis, fransuz tillariga ham tarjima qilingan. Asar 

to XVII asrgacha Yevropa tabobatida asosiy qo’llanma sifatida foydalanilgan.  

 Abu Ali ibn Sinoning zamondoshi, u bilan birga ishlashgan buyuk olim 

Abu Rayhon Beruniy 

(973—1048)  Xorazmda  tug‘ilib,  Abu  Ali  ibn  Sinodan    11        yildan        keyin  vafot  etdi.  Beruniy 

davrida  Xorazmda  madaniyat  o‘sgan  va  u  yerda  Sharqning  mashhur  olimlari  to‘planib,  ilm-

madaniyatni  yuksaltirishga  o‘z  hissalarini  qo‘shgan  bir  joy  edi.  Beruniyda  favqulodda  talant  bor  edi 

va  u  bu  talantni  yana  ham  o‘stirdi.  Yosh  vaqtidanoq  arab,  fors  tillarini  mukammal  o‘rganib  olgan 

Abu  Rayhon  Beruniy  tez  orada  ko‘zga  ko‘ringan  olimlardan  biri  bo‘lib  tanildi.  U  «Utmish 

avlodlarining yodgorliklari» nomli asarini arab tilida yozdi. 

Beruniy  «Hindiston»  degan  mashhur  kitobini  yozish  uchun  hind  tilini  o‘rganib  oldi.  Beruniy 

o‘z kitobini arab tilida yozar ekan, hindcha yozilgan  kitoblardan foydalandi,  hind tilidan kupgina 

materiallarni tarjima qildi. 

O‘zining  yuksak  talanti,  ajoyib  iste’dodi  bilan  hammani  qoyil  qoldirgan,  haliga  qadar 

avlodlariga  ulug‘  bir  ibrat  bo‘lgan  Beruniy  hind  tili,  hind  tarixi,  hind  fan-madaniyatini  o‘rganishdagi 

qiyinchiliklarni yengib, hind madaniyati mutaxassisi bo‘lganini yozadi. 

Beruniyning  aytishicha,  u  o‘zini  hindlarning  munajjimlari  yonida  ustoz  oldida  turgan 

shogirddek  vazmin  tutgan.  Asta-sekin  hindlarning  tili,  madaniyati  va  urf-odatlarini  yaxshi  o‘rganib 

olgan  Beruniy  ularga  matematika  fani  asoslaridan  tahsil  beradigan  bo‘lgan.  Ulug‘  olimning 

noyob  talantidan  va  chuqur  bilimidan  hayratlangan  hindlar  unga  «devonavor»  taajjub  va  havas 

bilan  qarar,  undan  foydalanishga  harakat  qilar  edilar.  Hind lar  Beruniyning  matematika  sohasidagi 

bilimi,  o‘lchovlar  sohasidagi  kashfiyotidan  voqif  bo‘lib,  uni  hatto 

sehrgar 

deb  e’lon  qshshshlariga 

sal qolgan. Hind olimlari o‘z tillarida Beruniyni «daryo» debagan. 

«Bu til (hindiy tili J. Sh.) arabchaga o‘xshash uzun va kengdir. Bu tilda bir narsa bir qancha yasama 

so‘zlar  bilan  ataladi  yoki  ko‘p  narsalarga  birgina  ism    beriladiki,  alohida  aniqlovchi  sifatlarsiz  so‘zning 

ma’nosini  aniqlab  bo‘lmaydi.  Faqat  so‘zning  borishidan  xabardor,  gapning  oldi-ketini  tekshirib  boruvchi 

kishigina tushuna oladi. Holbuki, bu xususiyat tilda kamchilikdir. So‘ng bu tilda bozorchilarga xos  deyarli 

ahamiyatsiz so‘zlar ham ko‘pdir. Shu bilan birga, sarf qoidalariga muvofiq so‘z yasashda fasihlik holatlari  

barobarida  nahvning  nozik  nuqtalariga  javob  beruvchi,  ilmiy  va  badiiy  talablarni  qondiruvchi  so‘zlar  ham 

bordir. «Pekin bularni fozil kishilardan o‘zga  kishilar tushunmaydi. So‘ng u tilda ba’zisi arab ham fors tili 

harfiga to‘g‘ri kelmaydi va o‘xshamaydi. Ularning tovushlarini quloqlarimiz ayira olishi qiyin bo‘lganiday,  

tilimizda talaffuz qilish ham og‘irdir. Shuning uchun o‘zimizning harflarimiz bilan ularning so‘zlaridan bir 

narsani  isbot  qilish  mumkin  bo‘lmaydi,  bir  narsaning  isboti  uchun  ularning  yozuvlaridagi  nuqta    va  

alomatlarini  o‘zgartish  yoki  o‘zimizga  aniq  bo‘lganbelgilar    qo‘llashga  majbur  bo‘lamiz.    Buning  ustiga 

nusxa  ko‘chiruvchi  kotiblarning  ahamiyat  bermasligi  hamda  ularning  ba’zi  birlarining  beparvoliklari 

natijasida kitob birinchi yoki ikkinchi ko‘chirishda buziladi. Natijada, uning mundarijasi na oldingilar va na 

so‘ngilar tushuna olmas bir holga o‘tib, yangi so‘z bo‘lib qoladi.  

 


Download 1,56 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   167




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish