Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 2021/ 8 - SON 
229 
Ikkinchi nuqtayi nazarga kо‗ra, ―layoqat‖ ingliz tilidan kelib chiqib compete-
raqobatlash va sо‗zma-sо‗z tarjimada raqobat qilish qobiliyati, raqobat degan 
ma‘noni anglatadi. Nafaqat pedagogik, balki ijtimoiy-iqtisodiy modernizatsiya 
vositasi sifatida xizmat qilish uchun mо‗ljallangan layoqatli yondashuvning ijtimoiy-
madaniy ahamiyatini ham kо‗rsatadi. Ular (ta‘lim mazmuniga normativ talablar 
sifatida), innovatsion xarakterga ega ilg‗or rivojlanishini bilan amalga oshiriladi. 
Turli sohalarda va faoliyat turlarida muammolarni amalga oshirishga 
yо‗naltirilgan ta‘lim salohiyatini (shaxsiy yо‗naltirilgan, shaxsiy-faol) tanlashning 
boshqa jihatlarini tarkibiy va mazmunli integratsiyalashuviga xizmat qiladi. Kо‗plab 
о‗qituvchilar tomonidan layoqatli yondashuv, uning mazmuni mavzu bо‗yicha 
paradigma doirasida shakllantirilgan ta‘limning amaliy yо‗nalishini mustahkamlash 
sifatida tushuniladi. Shunday qilib, dasturiy ta‘minot va mavzu deb ataladigan ta‘lim 
qobiliyatlarini loyihalashtirish usuli paydo bо‗ladi: 
- har bir muayyan ta‘lim mavzusida asosiy layoqatlarning namoyonlarini 
qidirish; 
- iyerarxik "layoqat daraxtini yaratish"; 
- umumiy ta‘limning barcha uch bosqichi uchun umumiy ta‘limiy layoqatlarni 
loyihalashtirish; ta‘lim fanlarining layoqat darajalari bо‗yicha shakllantirilgan 
fanlarni loyihalash va ularni ta‘lim standartlari, о‗quv dasturlari va darsliklarda 
qо‗llash. 
"layoqatlilik" konsepsiyasining nazariy va pedagogik mazmunining 
natijalarini umumlashtirgan holda, uning quyidagi asosiy xususiyatlari: 
- shaxsning "inson-dunyo" tizimining о‗z-о‗zini rivojlantirish mavzusi 
sifatida harakat qilish qobiliyati va tayyorligini tavsiflaydi; 
- о‗quvchining ta‘limdagi subektiv pozitsiyasini aks yettiradi; shaxsiy 
ma‘nolarni amalga oshirishni ta‘minlaydi; 
- metapredmetniy belgi bor; 
- muammolarni aniqlash va hal qilish bо‗yicha vitagenik tajribani boyitish 
orqali о‗rganish bilan hayot о‗rtasidagi aloqaning didaktik tamoyilini amalga 
oshiradi. 
Kasb-hunar ta‘limi lug‗atida berilgan ta‘rifga kо‗ra, kasbiy mahorat-
professional faoliyatning muayyan shakllarida о‗zini namoyon yeta oladigan va 
professional harakatlanishni boshqaruvchi, martaba о‗sishini rejalashtiradigan bozor 
mexanizmidagi tub о‗zgarishlarga moslasha oladigan yuqori malakali xodimning 
sifati kо‗rinishida shaklllanadi. 
Kasbiy mahorat yoki kasbiy layoqat – mutaxassisning sifati, mulki yoki 
holati, uning jismoniy, aqliy va ma‘naviy ehtiyojlarini, ehtiyojlarini, ma‘lum bir 
kasbning talablarini, ixtisoslik mutaxassisligini, malaka standartlarini, egallab turgan 
yoki bajariladigan xizmat mavqeini birgalikda yoki alohida-alohida ta‘minlaydi. 

---