Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги Педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш тармоқ маркази тингловчиси Убайдуллаев Лутфулла Хабибуллаевичнинг “Корхонанинг асосий фондлари ва айланма маблағлари

Технологик хусусиятлардан келиб чиққан ҳолда кейснинг тавсифномаси:
Ушбу кейсда ишлаб чиқариш корхонасидаги вазият асосида баён этилган. Кейснинг асосий объекти “Мех-Маш ”ишлаб чиқариш корхонаси фаолиятига йўналтирилгандир. Бу ташкилий институционал кейс бўлиб, маълумотлар вазиятлар ва корхона маълумотлари асосида тузилган. Ҳажми мини, тизимлаштирилган бўлиб, тренингга мўлжалланган ўқув мавзу бўйича билим ва кўникмалар ҳосил қилишга қаратилган. Ушбу кейсдан “Иқтисодиёт ва менежмент” фанида ҳамда мустақил ишларда фойдаланиш мумкин.
КЕЙС-стади: Саноат корхоналари ишлаб чиқаришининг асосий фондлари ва айланма маблағлари.
Бу КЕЙС таркибига
1.Кириш – тушунтириш қисми
Саноат корхоналари ишлаб чиқаришининг асосий фондлари ва айланма маблағлари мавзуси бўйича муаммоли вазиятларни ҳал этиш бўйича амалий машғулотда “Кейс стади”га асосланган ўқитиш технологияси асосида ишлаб чиқилган. Замонавий иқтисодиёт фани асосий ва айланма фондларни маълум бир истеъмол қиймати кўринишида ижтимоий меҳнат асосида яратилувчи, ишлаб чиқаришнинг моддий-буюмлашган материал омиллари қаторига киритади. Ҳозирги бозор шароитларида корхона кучи ва воситалари ёрдамида яратилган асосий фондлар ва айланма маблағлар ишлаб чиқариш қувватларини шакллантириш ва улардан фойдаланишга фаол равишда таъсир кўрсатувчи мулк ҳисобланади. Асосий фондлар корхона ишлаб чиқариш воситаларининг бир қисми бўлиб, ишлаб чиқариш жараёнида узоқ вақт иштирок этада ва ўзининг натурал-моддий ҳолатини йўқотмайди ҳамда ўз қийматини тайёрланаётган маҳсулотларга қисмлаб ўтказиб боради. Айланма фондлар эса бир айланишдаёқ ўз қийматини тўлалигича маҳсулотга ўтказади. Асосий фондлар қийматини тайёрланаётган маҳсулотга ўтказиш жараёни амортизация деб, ушбу жараёнда тўпланган маблағлар эса амортизация ажратмалари деб аталади. Айланма фондларни бир марталик айланиши айланма фондлар айланиши даври деб аталади.
Асосий фондлардан самарали фойдаланмаслик оқибатида фондлар самараси пасайиб кетади ва маҳсулот ишлаб чиқариш ҳажми бир бирлик маҳсулотга камаяди, натижада корхона фойдаси камайиб, ҳатто зарар кўриш томонга ҳам ўтиши мумкин. Айланма фондлардан самарасиз фойдаланиш эса корхона маблағларининг фойдали ҳаракатини чеклаб қўяди ва белгиланган даражадаги фойдани олиш имкониятини пасайтириб юборади.
Ушбу муаммоларни олдини олиш йўлларини ишлаб чиқиш “Кейс стади”га асосланган ўқитиш технологиясининг асосий мақсади ҳисобланади. Ушбу технология амалий вазиятларни ҳал этиш жараёнида ўрганилган ўқув мавзуси бўйича билимларни мустаҳкамлашга, муаммоларни таҳлил қилиш ва қирраларни якка тартибда ёки гуруҳларда қабул қилиш кўникмаларини эгаллашга, ижодий ва ўрганиш қобилиятлари, мантиқий фикрлаш, нутқ ва муҳит шароитларига мослашиш қобилиятларини ривожлантиришга ҳамда қарорларни мустақил қабул қилишга ва ўз-ўзини назорат қилишга ёрдам беради.
Қуйидаги кейс – саноат корхоналари самарадорлигини ошириш мақсадида асосий фондлар ва айланма маблағлардан фойдаланишни юқори даражага кўтаришга, фондлар кўрсаткичларини оширишга олиб борадиган йўналишларни яратишга имкон беради. Ушбу кейсни муваффақиятли амалга ошириш учун мавзу бўйича билим ва кўникмаларга эга бўлиш зарур.
Тавсия этилган кейсни ечиш қуйидаги натижаларга эришишга имкон яратади:

• 
  ўзлаштирилган мавзу бўйича билимларни мустаҳкамлаш;
  
• 
  муаммонинг ҳамда қабул қилинган ечимнинг индивидуал ва гуруҳий таҳлилида билим ва кўникмаларни қайта топшириш;
  
• 
  мантиқий фикрлашни ривожлантириш;
  
• 
  мустақил равишда қарор қабул қилиш кўникмаларини эгаллаш;
  
• 
  ўқув ахборотларини ўзлаштириш даражасини текшириб кўриш.