Тошкент давлат иқтисодиёт университети т. М. Зияев, Ш. Т. Исроилова, Д. Т.ЁҚУб олий таълимнинг

Қисқача хулосалар

Бозор иқтисодиёти шароитида ишчи кучи бозори ва иш билан бандлик борасида турли назарий ёндашувлар ва назариялар бор. Жумладан, неоклассик, Кейнсча, монетарча, хозирги замон назариялари ва бошқалар.
Ғарб иқтисодий назариясида ишчи кучи бозорига турли ишлаб чиқариш захираларидан бири сотиладиган бозор деб қаралади.
Кейнс ва монеторчилар ишчи кучи бозори ва иш билан бандлик масаласига бошқача ёндашидилар. Кейнсчилар фикрича бозор иқтисоди шароитида тўла бандликни кафолатловчи ҳеч қандай механизм мавжуд эмас. Мазкур назарияга кўра, бандлик даражасини ошириш ва реал ишсизликни камайтириш ташқи омилларга боғлиқ эмас. Аксинча ишчи кучи бозорига фаол таъсир етказишни фақат ички омиллар, жумладан, инвестициялар ва омонат қўйилмалар орқали амалга ошириш даркор. Улар ишчи кучи бозорини автоматик тарзда тартибга солиш механизмини инкор қиладилар. Бу назарияга кўра баҳо (иш ҳақи) бозор регулятори эмаслиги туфайли у четдан киритилиши керак деб айтилади. Бундай регулятор ролини давлат бажаради. Айрим иқтисодчилар меҳнатга лаёқатли аҳолининг 97-98 фоизи ишласа тўлиқ бандлик бор деб ҳисоблашади. Ишсизлик ва бандлик масалаларига Поль Самуэльсон, Мальтус, Оукен ва бошқалар ҳам ўз фикрларини билдиришган.

Таянч тушунчалар

Классик мактаб намоёндалари, неоклассик назариялар, самарали талаб тўғрисидаги фикр, ноилож ишсизлик ва тўлиқ иш билан бандлик, давлат иқтисодиётни тартибга солиши, ҳозирги замон неоклассик назариялари, Филлипс эгри чизиғи, монетористлар ғоялари, неоклассик синтез, шартномавий иш билан бандлик, сиёсий лоббин аралашуви.

Назорат учун саволлар

1. 
   Классик мактаб вакилларининг иш билан бандлик назарияларини моҳиятини тушунтириш.
   
2. 
   Неоклассик назарияларни моҳиятини тарифлаб беринг.
   
3. 
   Маршалнинг иш билан бандлик фикрларини баён қилиб беринг.
   
4. 
   А.Маршалнинг издоши ва шогирдларининг қарашларини таърифлаб беринг.
   
5. 
   Кейнс ва неокейнсчиларнинг иш билан бандлик назарияларининг моҳиятини ёритиб беринг.
   
6. 
   Самарали талаб нималарни билдиради?
   
7. 
   Монетаристларнинг ғояларини тушунтириб беринг.
   
8. 
   Ҳозирги замон неоклассик назарияларининг моҳиятини таърифлаб беринг.
   
9. 
   Неоклассик синтез мактаби вакилларининг қарашларида нималар ўз аксини топган.
   
10. 
    Шартномавий иш билан бандлик назариясини моҳиятини тушунтириб беринг.
    

4.