Тошкент давлат иқтисодиёт университети “Менежмент ва Маркетинг” кафедраси

ТОШКЕНТ ДАВЛАТ ИҚТИСОДИЁТ УНИВЕРСИТЕТИ “Менежмент ва Маркетинг” кафедраси

Mavzu: Aholi statistikasi.
Mehnat bozori statistikasi
Ma’ruzachi: D.Baxromova (Phd)
Aholi statistikasining mazmuni va mohiyati
Aholining tabiiy va mexanik harakatini o’rganish
Aholining istiqboldagi sonini hisoblash
REJA:
1
Mehnat resurslari statistikasi
Ishchi kuchi harakatini ifodalovchi statistik ko’rsatkichlar
Ishsizlik va uni hisoblash
2
3
4
5
6
Aholi statistikasining izlanish ob’ekti
bo’lib, ma’lum hududda istiqomat qiluvchi, tug’ilish, vafot etish natijasida beto’xtov yangilanib boruvchi insonlar yig’indisi hisoblanadi
Aholi statistikasining kuzatish birligi bo’lib,ko’pincha individual tarzda ma’lum bir inson bo’ladi, lekin ba’zi hollarda oila ham bo’lishi mumkin.
Aholi statistikasida izlanish ob’ekti va birligi izlanish maqsadiga muvofiq holda tanlanadi. Aholi statistikasining asosiy manbalari bo’lib, joriy hisob, to’la yoki tanlama ro’yxatga olish ma’lumotlari hisoblanadi.
Aholi statistikasining asosiy vazifalari:

• Mamlakat hududidagi va ayrim tuman (shahar va qishloq)lardagi aholi sonini aniqlash;
• Aholining tarkibini (jinsi, yoshi, millati, ish o’rni, ma’lumoti, kasbi va b.) o’rganish;
• Aholining tabiiy harakatini (tug’ilish, vafot etish, aholining tabiiy o’sishi, oila qurushi va ajralishi) o’rganish;
• Aholi migratsiyasini o’rganish.

Aholining o’rtacha yillik sonini aniqlashda oddiy arifmetik, xronologik, o’rtacha tortilgan xronologik formulalardan foydalaniladi.
Agarda aholi to’g’risidagi ma’lumotlar davr boshi va davr oxiriga beriladigan bo’lsa, u holda aholining o’rtacha yillik sonini hisoblashda oddiy arifmetik usuldan foydalaniladi:
Masalan, mamlakat aholisining 2020 yil 1 yanvar holatiga 33256,7 ming kishi, 2021 yil 1 yanvar holatiga esa 33545,1 ming kishini tashkil etgan. Bu holatda mamlakat aholisining o’rtacha yillik soni 33400,9 ming kishidan iborat bo’lgan, ya’ni:
Agar aholi to’g’risidagi ma’lumotlar bir xil oraliqqa (masalan, har oyning 1-sanasiga yoki har chorakda) beriladigan bo’lsa, u holatda aholining o’rtacha yillik sonini hisoblashda tortilgan xronologik o’rtacha usuldan foydalaniladi:
bu erda: n-davrlar soni (oylar, choraklar).