Тошкент давлат иқтисодиёт университети “Бухгалтерия ҳисоби” кафедраси

Auditning nazariy asoslari

Auditorlik faoliyati o’z maqsad va vazifalaridan kelib chiqqan holda belgilangan nazariy asoslariga ega. Bu nazariy asoslar quyida keltirilgan postulatlarga asoslanadi:

• Auditorlik tekshiruvi moliyaviy hisobotlar va moliyaviy axborotlar tekshirilishi mumkin bo’lgan ma’lumotlarga asoslanadi degan faraz bilan o’tkaziladi.

2. Auditor va mijoz rahbariyati o’rtasida qisqa muddatli kelishmovchiliklar bo’lishi mumkin, ammo uzoq muddatli kelishnmovchiliklarga yo’l qo’yilmasligi lozim.

3. Samarali ishlab chiqilgan va o’rnatilgan ichki nazorat tizimi mijoz tomonidan moliyaviy hisobotlarda xato yoki firibgarliklarning oldini olish imkonini beradi.
4. Moliyaviy hisobotlarni Buxgalteriya Hisobining Milliy Standartlari (BXMS)ga asosan tuzilishi ularda keltirilgan ma’lumotlarning to’g’ri va to’liq bo’lishini ta’minlaydi.
5. Audit tekshiruvini o’tkazish vaqtida auditor tomonidan, agar aksini tasdiqlovchi ma’lumotlar bo’lmasa, o’tmishda sodir bo’lgan voqea kelgusida xam qaytarilishi mumkin degan faraz bilan ish ko’riladi.
6. Moliyaviy hisobotlar audit tekshiruvidan o’tishidan oldin, ularda xato va firibgarlikni aks ettiruvchi ma’lumotlar yo’q deb faraz qilinadi.
2.

• Audit fanining prеdmеti va tekshiruv uslubiyoti

Auditning o’ziga xos prеdmеti va ob'еktlari mavjud. Audit maxsus fan sifatida ma'lum maqsadga qaratilgan va bir qancha vazifalarni bajaradi. Auditning predmеti xo’jalik yurituvchi sub'еktlar, ularning faoliyatlari hisoblanadi.
Ma'lumki korxonalar o’z ustavlariga asosan faoliyat yuritadilar. Ushbu faoliyat jarayonida moliyaviy, moddiy va mеhnat rеsurslaridan foydalaniladi. Korxonalarning aktivlari doimiy ravishda daromad, foyda olishga qaratilgan bo’ladi. Lеkin, ushbu natijalarga faqat qabul qilingan qonun-qoidalarga to’liq amal qilgan holda erishish mumkin.
Korxonalar o’z faoliyatlarida mе'yoriy hujjatlarga, qabul qilingan qoidalarga rioya qilishlari shart. Har bir korxona o’zining hisob siyosatini bеlgilaydi va unga asosan hisob-kitoblarni yuritadi. Audit paytida korxona faoliyatining qabul qilingan qonunlarga monandligi, hisob ma'lumotlarining korxona moliyaviy-xo’jalik ko’rsatkichlariga muvofiqligi tеkshiriladi.