Toshkent davlat iqtisodiyot

Imkoniyatlar tahlili (ichki xususiyatlar): 

Narx, xajm, samaradorlik rеytingi, mavjud imkoniyatlar 

 

Xarid toifasini bеlgilash: tarmoqning narxlashtirishi, bozor 

tеndеntsiyasi, bozor bilan aloqasi, korxonaning tizimi 

 

Stratеgiyani shakllantirish: stratеgiyani ishlab chiqish 

variantlarni baxolash, rеjani shallantirish 

 

Stratеgiyani ishlab chiqish: stratеgiyani o’ziga xos xususiyatlarini 

baxolash, stratеgiyani manitoringi  

 

---

 

35 

 

-muammolar  (etkazib  beruvchilarni,  davlat  nazorati,  soliqlarni,  to‘lov 

tartiblarini, foydalanuvchilar talablarini, maxalliylashtirish talablarini va boshqalar). 

Sotuvchilarning  bunday  strategik  rollari  va  ular  o‘rtasidagi  o‘zaro  aloqalar  – 

xaridlar  strategiyasini  rejalashtirishning  eng  muhim  elementidir.  Naxr  bo‘yicha 

qarorlar  qabul  qilish  sotuvchilar  bilan  muzokaralarning  maqsadlari  va  ular  bilan 

munosabatlarning  kutilayotgan  turi  –  bularning  barchasi  xaridlarni  rejalashtirishda 

hisobga olinishi lozim. Bugungi global raqobatli bozorda bunday puxtalik bilan ishlab 

chiqilgan xaridlar strategiyasini,  raqobat sharoitlarida korxonaning jon saqlashi uchun 

zarur  bo‘lgan  eng  yaxshi  sifat  ko‘rsatkichlari  va  eng  arzon  narxlarni 

uyg‘unlashtiradigan  taklifni  topish  asosiy  ahamiyatga  ega.  Korxonaning  o‘z 

mijozlariga eng katta qiymat taklif etish imkoniyati sezilarli darajada xarid strategiyasi 

samaradorligiga bog‘liq bo‘ladi. 

Amaliyotda korxonalar yoki umuman xo‘jalik yurituvchi sub’ektlar turli ta’minot 

tizimlarda  birlashadilar  va  ular  ana  shu  tizimlarda  samarali  faoliyatini  ta’minlashga 

intiladilar, ular quyidagilar: 

- Etkazib  berish  tizimi  (just  in  time)  –  Bu  tamoyil  ishlab  chiqarish  va 

iste’molchilarga  o‘z  vaqtida  yetkazib  borish  tamoyili  hisoblanadi,  buning  asosiy 

maqsadi zahiralarni sug‘urtalash va qisqartirish kabilarni o‘z ichiga oladi. 

- “Kanban”  tizimi  –  bu  tizim  har  bir  ishlab  chiqaruvchi  ob’ektlarni  ta’minoti, 

oxirgi  ishlab  chiqarish  jarayonigacha  har  bir  xom  ashyo  va  materiallarni  samarali 

ta’minotini tashkil etish tamoyiliga asoslangan tizimdir.  

- Etkazib  berishni  ta’minlash  (SDP  –  system  delver  planning)  -    aniq  “muddatda 

yetkazib berish” tizimidir  

- DRP  (Distribution  Requirements  Planning)  tizimi  –  taqsimot  tizimini 

boshqarish. Uning asosiy xususiyati har bir buyurtmaning aniq muddatlarini belgilash, 

unga  mos  zahiralarni  shakllantirish,  ishlab  chiqarish,  taqsimlash,  sotish,  yuklash  va 

tushirish kabilarni o‘z ichiga oladi.  

- LRP    tizimi  (Logistic  Requirements  Planning)    -  uning  asosiy  xususiyati  ishlab 

chiqarish quvvatlariga mos xolda ichki va tashqi  ta’minotni shakllantirish masalalarini 

yechishga asoslangan tizim hisoblanadi.  

---

 

36 

 

-  ORM  tizimi  (Quick  Response  Method)    -  ulgurji  va  chakana  savdo 

korxonalariga  tovarlarni  yetkazib  berish  va  assortimentni  boshqarish  tizimlarini 

boshqarish jarayonlarnini amalga oshiruvchi logistik tizim hisoblanadi.