Toshkent davlat iqtisodiyot


  Xarid to‘g‘risidagi qarorni qabul qilish jarayoni



Download 4,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/290
Sana31.12.2021
Hajmi4,95 Mb.
#237709
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   290
Bog'liq
1548-Текст статьи-3977-1-10-20200627

2.3. 

Xarid to‘g‘risidagi qarorni qabul qilish jarayoni 

Xarid 


haqida 

qaror 


qabul 

qilish 


xaridor 

tashkilotning 

ko‘plab 

xodimlari  ishtirok  etadigan  hamda  sotuvchidan  tovarlar  va  xizmatlar  xarid  qilish 

haqida  shartnoma  tuzishga  olib  keladigan  xilma-xil  harakatlarni  o‘z  ichiga  oladi. 

Bunday  jarayon  davomida  qatnashchilarning  har  biri  bitim  tuzish  borasida  mustaqil 

qaror qabul qilishi lozim. 

Xarid  muammosi  tashkilot  xodimlaridan  birontasi  biron-bir  muammoni  tovar 

yoki  xizmatlar  xarid  qilish  vositasida  hal  etish  mumkinligini  ko‘rgan  holatda  yuzaga 

keladi.  Xarid  juda  ko‘plab  muammolarning  yechimlaridan  biriga  aylanishi  mumkin. 

Misol  uchun,  ish  yuritish  samarasizligi  boshqaruv  nazoratining  sustligi,  xodimlarning 

tajribasizligi,  ofis  hajmi  va  joylashuvining  mos  kelmasligi  yoki  korxona  siyosatining 

samarasizligi  tufayli  yuzaga  kelishi  mumkin.  Bu  sabablardan  birontasi  xarid 

muammosini ifodalamaydi. Biroq ofis uskunalarining tirishqoq va bilimdon sotuvchisi 

ofis-menejer  bilan  birgalikda  vaziyatni  tahlil  qilishi  va  yangi  asbob-uskuna,  mebel  va 

aksessuarlar  xarid  qilgan  holda  ofisning  ish  samaradorligini  oshirish  mumkinligini 

ko‘rsatishi mumkin. Bu holatda muammo biron narsani xarid qilib hal etilishi mumkin 

bo‘lgan muammo sifatida tavsiflanadi. 

Sanoat 

korxonalarda 

xarid 

haqida 


qaror 

qabul 


qilish 

jarayoni sakkiz bosqichdan iborat: 

1) xarid zaruratini anglab yetish; 

2) zaruriy mahsulot tavsifnomasi va miqdorini aniqlash; 

3) mahsulot spetsifikatsiyasi tuzish; 

4) potensial manbalar izlab topish va baholash; 

5) takliflar olish va tahlil qilish; 

6) takliflarni baholash va ta’minotchilarni tanlash; 

7) buyurtmalarni rasmiylashtirish jarayonini tanlash; 

8) natijalarni kuzatish va baholash. 




 

37 


 

Xarid haqida qaror qabul qilish jarayoni murakkabligi taxmin qilinayotgan xarid 

miqyosi  va  muhimligiga  bog‘liq  bo‘ladi.  Xaridning  murakkabligi  ortishi  bilan  qaror 

qabul qilish uchun zarur bo‘lgan vaqt va bu jarayonga jalb etilgan odamlar soni odatda 

– xuddi qaror qabul qiluvchi  mutaxassislar uchun zarur axborot miqdori va xaridorlar 

mezonlari soni kabi ortadi. 

Xarid  vaziyatlarining  uch  xil  turi  ajratib  ko‘rsatiladi:  o‘zgarishlarsiz  takroriy 

xarid, o‘zgarishlar bilan takroriy  xarid  va  yangi  vazifalarni  hal qilish  uchun  xarid. Bu 

«xarid  sinflari»  xarid  haqidagi  qarorlarning  uch  xil  turiga  o‘xshab  ketadi  – 

muammoning  takroriy  hal  qilinishi,  muammoning  qisman  hal  qilinishi  va 

muammoning kengaytirilgan hal qilinishi. 

O‘zgarishlarsiz  takroriy  xarid  –  ilgari  xarid  qilingan  narsani  xuddi  o‘sha 

ta’minotchidan  xarid  qilish,  garchi  xarid  shartlari  biroz  o‘zgarishi  mumkin  bo‘lsada. 

Bunday  xaridlar  kompyuterlashtirilishi  va  odatiy  tarzda  –  zaxira  belgilangan  minimal 

darajaga yetganda yoki oyning belgilangan bir kunida amalga oshirilishi mumkin. 

O‘zgarishlar  bilan  takroriy  xarid  –  ilgari  xarid  qilingan  biron  narsani,  biroq 

muqobil  yetkazib  berish  manbalari  va  shartlari  haqida  axborot  qidirishni  o‘z  ichiga 

olgan  holdagi  xariddir.  Ya’ni  xomashyo  xarid  qiluvchi  korxona  muntazam  ravishda 

turli  sotuvchilarning  narx  takliflaridan  xabardor  bo‘lishi,  yoxud  ularning  takliflari 

haqida  axborot  olish  uchun  bir  nechta  potensial  ta’minotchiga  qo‘ng‘iroq  qilishi 

mumkin. 

Yangi vazifalarni hal qilish uchun xaridlar ilgari xarid qilinmagan biron narsani 

xarid  qilishni  ko‘zda  tutadi,  ya’ni  korxonaning  xarid  haqida  qaror  qabul  qilishning 

barcha  bosqichlari  –  xarid  zaruratini  anglab  yetishdan  tortib  zarur  tovar  tavsifnomasi 

va  miqdorini  aniqlash,  spetsifikatsiya  ishlab  chiqish  va  xokazolar  orqali  o‘tishini 

nazarda  tutadi.  Bunday  murakkabroq  qarorlarda  xarid  jarayonining  boshlang‘ich 

bosqichlari  muhimroq  ahamiyatga  ega,  oxirgi  bosqichlardagi  harakatlar  esa 

o‘zgarishlarsiz  takroriy  xaridlar  va  o‘zgarishlar  bilan  takroriy  xaridlarda  muhim 

ahamiyat kasb etadi. 

Yangi  vazifalarni hal qilish  uchun xarid qilish  vaziyatlarida xaridorning oldingi 

tajribalari katta ahamiyatga ega emas, buyurtmachi yana xarid maqsadlarini belgilashi, 



 

38 


 

ta’minot  manbalarini  aniqlashi,  muqobil  manbalarni  baholash  mezonlarini  ishlab 

chiqishi lozim bo‘ladi. 

 


Download 4,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish