Toshkent davlat iqtisodiyot

20.1-jadval 

«Brend» tushunchasining turli jihatlari 

Tushunchaning jihati 

Ilk marta tilga 

olingan yil 

Iste’molchi ongidagi obraz  

1956 

Tovarlarni differensiatsiya qilish mexanizmi 

1960 

Individuallik 

1985 

«Qo‘shimcha qiymat» 

1986 

Huquqiy vosita 

1987 

Tovar va iste’molchi o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlar 

1991 

Ishlab chiqaruvchi firma 

1992 

Tovar aynan o‘xshashligi kommunikatsiyasi va qo‘llab-quvvatlash 

tizimi 

1992 

Ma’lum bo‘lgan elementlardan iborat bo‘lgan belgi, markadan 

vaqt bo‘yicha xaridorlar aniq idrok qiladigan, tovarning o‘zi bilan 

umumiy bo‘lgan emotsional va funksional elementlargacha 

rivojlanadigan mohiyat 

1996 

 

20.2.  Brending – jarayon sifatida, brending algoritmi 

 

Brending algoritmi: 

➢ firma markasidan foydalanish haqida qaror qabul qilish; 

➢ firmada markani boshqarish; 

Товар 

белгиси 

Бозордаги машҳурлик 

Харидорлардаги ишонч 

Бренд 

---

 

359 

 

➢ brending zarurati va imkoniyatlarini asoslab berish; 

➢ brendingning strategik yo‘nalishlarini aniqlash; 

➢ marketing tadbirlari ishlab chiqish va amalga oshirish; 

➢ brendlar portfelini boshqarish; 

➢ global brendni boshqarish; 

➢ brendni baholash. 

Markaning tovar yoki xizmat strukturasidagi o‘rni. 

Xaridorlar  sodiqligi  brendning  biznesda  uzoq  muddatli  muvaffaqiyatida 

asosiy  omil  hisoblanadi.  Brend  va’dalari  xizmatdan  foyda  va  naf  olish  imkoniyati 

bilan  mustahkamlangan  bo‘lishi  lozim,  aks  holda  xaridor  ushbu  brendga  go‘yoki 

aldovga  bo‘lgani  kabi  munosabatda  bo‘ladi.  Xaridorlar  sodiqligi  odamlar  doimo 

bajonudil xarid qiladigan va foydalanadigan tovar yoki xizmat taklifiga asoslanadi. 

Brendning  roli  ushbu  tovar  nimani  taklif  qilishini  tushunishga,  shuningdek,  uning 

ijobiy tomonlarini xaridor uchun jalb etuvchan shaklda ta’kidlab ko‘rsatishga borib 

taqaladi. 

Narxni idrok qilish brendni idrok qilishga ta’sir etadi. Narx foyda, marketing 

va  ishlab  chiqarish  qiymatining  oddiy  yig‘indisi  bo‘lmasligi  kerak.  Brending 

konsepsiyasidan  foydalanishda  xaridor  brend  qilingan  xizmatni  olish  uchun 

to‘lashga tayyor bo‘lgan narx mukofoti narxning ajralmas elementiga aylanadi. 

Brending  uchun  ilgari  surish  kompleksi:  reklama,  sotuvni  rag‘batlantirish, 

shaxsiy sotuvlar, jamoatchilik fikrini shakllantirish ayniqsa muhim hisoblanadi. 

Joy.  U  brend  qimmatini  oshirishga  xizmat  qilishi  mumkin.  Bu  yerda 

magazin  turi  ham,  uning  joylashgan  o‘rni  ham  rol  o‘ynaydi.  Moda  industriyasida 

an’anaviy ravishda moda sohasida dunyoning yetakchi brendlari o‘z magazinlariga 

ega bo‘lishi lozim bo‘lgan joylar, shaharlar, ko‘chalar ajratib ko‘rsatiladi. 

Odamlar.  Agar  xodimlar  brendni  barcha  darajalarda  qo‘llab-quvvatlash  va 

ilgari  surishga  tayyor  bo‘lsa,  bunda  biznes  muvaffaqiyatli  va  jadal  sur’atlar  bilan 

rivlojlanadi. Bu ayniqsa, xizmatlar sektori uchun to‘g‘ri keladi. 

Jarayon  ham  brend  qimmatini  oshirishi  yoki  uning  o‘ziga  xos  obrazini 

yaratishi mumkin (bu aviakompaniyalar xizmatlariuchun xos). 

---

 

360 

 

Brending  bilan  bog‘liq  qarorlar  ishlab  chiqishda  firma  quyidagi  tamoyillarga 

asoslanishi lozim: 

➢ strategik  yo‘naltirilganlik  va  uzoq  muddatlilik  -  brendni  yaratish  uchun 

vaqt kerak; 

➢ izchillik,  ketma-ketlik  -  brendingning  oldingi  harakatlari  bilan  o‘zaro 

bog‘liqlik; 

➢ komplekslilik - dasturlarni amalga oshirishda butun marketing kompleksini 

hisobga olish; 

➢ tizimlilik - brend jihatlari o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarni hisobga olish; 

➢ an’anaviylik va yangilikni uyg‘unlashtirish; 

➢ mahsulotga  ham,  iste’molchiga  ham  yo‘naltirilgan  integratsiyalangan 

marketing.