Toshkent davlat iqtisodiyot

Bob bo‘yicha xulosalar 

Xizmatlar  marketingi  –  mijozlarning  o‘ziga  xos  ehtiyojlarini  aniqlashga 

yo‘naltirilgan  xizmatlarni  ishlab  chiqish,  ilgari  surish  va  amalga  oshirish  jarayonidir. 

U mijozlarga servis firmasi xizmatlarini baholash va to‘g‘ri tanlovni amalga oshirishga 

yordam  berishi  ko‘da  tutilgan.  Mijozga  moddiy  shaklga  ega  bo‘lmagan  bir  narsa 

beriladi, mijoz esa bundan naf va foyda olishi lozim bo‘ladi. 

Xizmatlar  marketingida  taqdim  etishda  xizmatlar  ustunlik  qiladi,  tovarlar  esa 

ularni  to‘ldiradi.  Masalan,  soch  olish  bahosining  asosiy  qismini  sartarosh 

foydalanayotgan uskuna emas, u sarflayotgan vaqt tashkil etadi.

 

Xizmatlar  marketingi  –  mijozlarning  o‘ziga  xos  ehtiyojlarini  aniqlashga 

yo‘naltirilgan xizmatlarni ishlab chiqish, ilgari surish va amalga oshirish jarayonidir. U 

mijozlarga  servis  firmasi  xizmatlarini  baholash  va  to‘g‘ri  tanlovni  amalga  oshirishga 

yordam berishi ko‘da tutilgan.

 

Xizmatlar  marketingi  –  ular  tufayli  har  qanday  xo‘jalik  yurituvchi  sub’ekt 

xizmatlari  mijozlargacha  yetib  boradigan  harakatlar.  Xizmatlar  marketingida  taqdim 

etishda xizmatlar ustunlik qiladi, tovarlar esa ularni to‘ldiradi.

 

Xizmatlar  marketingiga  xizmatlar  turlanishi,  iqtisodiyotda  xizmatlar  o‘rni  va 

servis  firmalarnning  marketingdan  foydalanishi  nuqtai  nazaridan  qarab  chiqish 

mumkin. 

 

---

 

201 

 

Xizmat  qiluvchi  xodim  sotish  va  xizmat  ko‘rsatish,  to‘lovlarni  uddalash  va 

ta’mirlangan  tovarlarni  yetkazib  berish  singari  turli  vaziyatlarda  mijozlar  bilan 

hamkorlik qilish uchun tayyorlangan bo‘lishi lozim.

 

Servis  marketingining  bazaviy  qoidalari  amerikalik  tadbirkor  Sayers  Makkornik 

tomonidan  ifoadalab  berilgan.  U  birinchi  kombayn  loyihasini  tuzgan  va  faqat  texnika 

sohasida  ma’lumotga  ega  bo‘lgan  holda  zamonaviy  marketingning  bozorni  o‘rganish 

va  tahlil  qilish,  servis  xizmatlari  ko‘rsatish  va  narx  siyosatini  tanlashning  asosiy 

tamoyillari kabi asosiy yo‘nalishlarini ifodalab bergan.

 

Xizmatni  iste’molchi  iste’mol  qiladi,  ammo  odatda  xizmat  xodim  tomonidan 

ko‘rsatiladi.  Bu  hol  adabiyotlarda  “marketing  menejeri”  deb  qayt  etiladi.  Marketing 

menejeri xizmat ko‘rsatuvchi xodimlarni boshqarishi va yo‘naltirishi lozim bo‘ladi.

 

Natijada  marketing  menejeri  bir  vaqtda  ikkita  vazifani  bajarishga,  ya’ni 

marketing boshqaruvini va aloqadagi xodimlarni boshqarishga to‘g‘ri keladi.

 

Xizmatlar 

sohasining 

ahamiyatini 

yanada 

oshib 

borishi 

va 

xalqaro 

ahamiyatga  ega  bo‘lishini  tushunish  uchun  xo‘jalik  xayotida  muhim  rol 

o‘ynaydigan xizmatlarning o‘z mohiyatini chuqur o‘rganish lozim. 

Xizmatlar  sohasini  turli  tuman  xizmatlarni  ishlab  chiqish  bilan  band  bo‘lgan 

korxonalar,  muassasalar,  tashkilotlar  va  faoliyat  turlari  majmuasi  sifatida  aniqlash 

mumkin. Bozor iqtisodiyotida xizmatlar sohasi bozor va nobozor sohalarini o‘z ichiga 

oladi.  Xizmatlar  sohasining  bozor  sohasini  xizmatlar  bozori  tashkil  etadi.  Xizmatlar 

sohasining  nobozor  tarmog‘i  aholiga  davlat  va  notijorat  xizmatlari  ko‘rsatish  tizimi 

tashkil etadi va uning infartuzilmasini doimo takomillashtirish talab etilidi.