Toshkent davlat iqtisodiyot

8.1-rasm. Sotishni boshqarish dasturi ko‘rinishi

24

 

 

Materiallar  va  OEM-mahsulotlar  xarid  qilishda  savdo  vakili  mijozga  asosan 

mijozning ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilish hamda xarid qilinadigan materiallar 

                                                             

24

 Основы промышленного маркетинга /Фредерик Уэбстер. – М.: Издательский Дом Гребенникова, 2005. – 297 с. 

Korxona maqsadari 

 

Markеting vazifalari 

 

Bozor sеgmеntlash va 

maqsadli auditoriyani 

ani?lash 

 

Kammunikatsiya MIKS 

 

Shaxsiy sotuvlar 

maqsadlarini ishlab chiqarish 

 

Tijorat munosabatlari 

shakllantirish 

 

Savdoni kuchaytirish: 

xududiy, maqsadli, mе'yoriy  

 

Boshqaruvni maqsadli tashkil 

etish: mativ, kompеntsatsiya, 

nazorat va ish faoliyatini 

baxolash  

 

Dasturni bajarilishini 

umumiy baxolash  

 

Tovar va xizmat komplеksi 

 

Korxona maqsadari 

 

Maqsadli sotuv xajmini 

rеjalashtirish va bozor 

imkoniyatlarini baxolash 

 

Shaxsiy sotuvlar 

maqsadlarini shakllantirish 

 

Savdo vakili xizmati 

vazifalarini bеlgilash 

 

Savdo vakillari sonini 

rеjalashtirish 

 

Savdo nazorati 

 

---

 

142 

 

va  detallarni  uning  ishlab  chiqarish  tizimiga  integratsiyalashga  yordam  ko‘rsatadi, 

jumladan,  zaxiralar  darajasini  nazorat  qilish  va  rejalashtirish  masalalarini  hal  qilishga 

yordam  beradi.  Bu  jihatlarning  barchasi  –  o‘rnatish,  maslahatlar,  texnik  xizmat 

ko‘rsatish,  ta’mirlash,  shuningdek,  zaxiralar  darajasini  rejalashtirish  va  nazorat  qilish 

«mijozlarga  sotuvdan  keyingi  xizmat  ko‘rsatish»  umumiy  nomi  ostida  birlashtirilishi 

mumkin. Uchinchidan, marketing boshqaruviga yo‘naltirilgan korxonada (bitim tuziga 

yo‘naltirilgan  korxonadan  farqli  ravishda)  savdo  vakili  ishlab  chiqarish  korxonasida 

mijozning  manfaatlarini  ifodalash  uchun  javob  beradi.  Korxonaning  mijozlarga 

yo‘naltirilganligini    ta’minlaydigan  marketing  konsepsiyasining  asosiy  tamoyili  ham 

aynan  shunda  yotadi.  U  sanoat  mahsulotini  mijozning  muayyan  ehtiyojlariga 

moslashtirish  zarurligi  sharoitlarida  raqobatli  ustunlik  manbasi  hisoblanadi.  Savdo 

vakilining  ta’siri  texnik  ma’noda  mahsulot  ko‘rsatkichlarini  aniqlash  bilan 

chegaralanmay  balki,  kreditlash  shartlari,  shartnomaning  turli  bandlari,  ta’minotni 

rejalashtirish  va  amalga  oshirish  kabi  tovarlar  va  xizmatlar  to‘liq  taklifi  jihatlariga 

aloqador  bo‘lishi  mumkin.  Bu  funksiya  sanoat  marketologi  distribyutorni  o‘zining 

mijozi sifatida ko‘rib chiqadigan vaziyatlarda ayniqsa muhim bo‘lib chiqishi mumkin. 

Savdo  vakili  tijorat  xabarini  mijozga  yetkazish,  sotuv  hajmini  oshirish  va 

buyurtmalarni rasmiylashtirish uchun javob beradi. Demak, savdo vakili odamlar bilan 

muomala  qila  olishi  lozim.  Shaxsiy  sotuvlar  kommunikatsiya  turi  sifatida  juda 

samarali,  chunki  savdo  vakili  o‘zaro  aloqalar  davomida  olingan  javobga  asoslangan 

holda  tijorat  xabariga  tuzatish  kiritishi  mumkin.  Empatiya  –  boshqa  odamning 

reaksiyasini  his  qilish,  u  bilan  birga  qayg‘urish  qobiliyati  savdo  vakili  xarakterining 

juda muhim jihati hisoblanadi.