Toshkent davlat iqtisodiyot untversiteti m. S. Qosimova, M. A. Yusupov

manbalari tegishli tashkilotlaiga taalluqli bo’llish yoki bo’lmasligiga ko’ra, o’z
navbatida ichki va tashqi turlarga bo’linadi.
Ichki ikkilamchi ma’lumot manbalariga tashkilotda yuritilayotgan joriy
buxgalteriya, moliya va statistik hisobotlarda aks ettiriladigan ko’rsatkichlar
kiradi. Jumladan, foyda va zararlar, sotib olish va sotish, tovarlar zahiralari,
iste’molchilar ko’lami va joylashuvi, narxlar hisob-kitoblari va hokazolar.
Boshqacha qilib aytganda, tashkilot o’z imkoniyatidagi hisobotlar va
ma’lumotlarga tayanib, mustaqil tarzda ichki ma’lumotlar tizimini ishlab chiqadi.
Amaliy faoliyatda mahsulotlami natural va qiymat o’lchov birliklarida sotuvchi
hajmi, narxlaming yil davomida o’zgarishi, xaridorlaming joylashuv xaritasi,
tovar zaxiralarining o’zgarishi va shu kabi muhim ma’Iumotlami tashkilot bevosita
o’zining ichki hisobot tizimi asosida aniqlaydi.
Tashqi ikilamchi ma’lumotlar tashkilot faoliyat yuritayotgan yoki yuritishi
kutilayotgan bozor, mahsulot xususidagi mavjud bo’lgan ma’Iumotlami o’z
ichiga oladi. Ulaming tarkibi, amaliyotda qo’llanilishi turli davlatlar tajribasida
turlicha ahamiyatga ega. Masalan, AQShda tashqi ikkilamchi ma’Iumotlami
umumiy jihatdan quyidagi 4 ta guruhga ajratish mumkin.1
1
Голубков Е.П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика: 
Учеб. и за. 2-е перераб. и доп.-М.:Финпресс, 2003.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

1 .Ommaviy va iqtisodiy uyushmalaming hisobotlari va xabamomalati. Ushbu
manbalar o’z mohiyatiga ko’ra ikki kichik guruhga bo’linadi.
a). Daviat muassalarining rasmiy hisobotlari. Bular jumlasiga statistik
yilnomalar, shandar va hokazolar kiradi. “AQSh bo’yicha qisqacha statistik