Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

5.4. Xalqaro kredit shakllari 
.
Xalqaro kredit shakllarini umumiy xolda kredit munosabatlarining alohida 
tomonlarini xarakterlovchi bir necha asosiy belgilari bo‗yicha tasniflash mumkin.
Tayinlanishi bo‗yicha, qarz mablag‗larini qaysi tashqi iqtisodiy kelishuvlar 
uchun foydalanishdan kelib chiqib farqlanadi: 

tovar va xizmatlar tashqi savdosi bilan bevosita bog‗liq bo‗lgan tijorat 
kreditlari; 

moliyaviy kreditlar, valyuta interventsiyasi, tashqi qarzni so‗ndirish, 
qimmatli qog‗ozlar sotib olish, investitsion obyektlar qurilishi, to‗g‗ridan-to‗g‗ri va 
portfel investitsiyalar va boshqa barcha maqsadlarda foydalaniladigan; 

oraliq kreditlar, kapital chiqib ketishining aralash shakllari, bajarilgan tovar 
va xizmatlarga xizmat ko‗rsatish uchun mo‗ljallangan. 
Kreditlar turlari bo‗yicha eksportyorlar o‗z sotib oluvchilariga tovar hamda 
bank va importyorlarga beriladigan valyuta (avans shaklidagi to‗lovlar) 
ko‗rinishidagi kreditlarga ajratiladi. 
Qarzdor-mamlakat yoki kreditor-mamlakat valyutasida, uchinchi mamlakat 
valyutasida, shuningdek, xalqaro valyuta birligida taqdim etilgan xalqaro kreditlar 
qarz valyutasi bo‗yicha farqlanadi.
Xalqaro kreditlar turlari bo‗yicha:

qisqa muddatli- bir yil muddatgacha;

o‗rta muddatli-bir yildan besh yilgacha muddatgacha; 

uzoq muddatli- besh yildan ortiq muddatgacha. 
Xalqaro kreditlar taqdim etish texnikasi bo‗yicha farqlanadi: 

qarz oluvchini farmoyishiga ko‗ra uning hisobvarag‗iga o‗tkaziladigan 
moliyaviy (naqd) kreditlar; 

depozit sertifikatlari; 

obligatsiyali qarzlar; 

konsortsial\sindikatlashgan kreditlar va boshqalar. 
Xalqaro kreditlarning asosiy shakllarini yanada printsipial va odatdagi 
qo‗llaniladigan tasniflash kreditor belgilari bo‗yicha amalga oshiriladi. Kreditor 
sifatida kim ishtirok etayotganligidan kelib chiqib tasniflashda, kreditlar 
quyidagilarga ajratiladi: 
1.
firmalar, banklar, vositachilar (brokerlar) taqdim etadigan xususiy kreditlar; 
2.
hukumat kreditlari; 
3.
davlat va xususiy korxonalar ishtirok etadigan aralash kreditlar; 
4.
mintaqaviy va xalqaro moliya tashkilotlarining davlatlararo kreditlari. 

---