Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

5.2.-jadval 
Xalqaro kredit bozorining asosiy tasniflari
Ko„rsatkichlar 
Asosiy tasniflar
Mavjud ishlab chiqarish 
mahsulotlarini sotish 
Kredit 
Bozorning asosiy funktsiyasi 
Xalqaro kredit bozorida kreditlarni sotish 
va sotib olish. 
Bozor ishtirokchilari 
Kreditorlar, qarzdorlar (debitorlar) va 
vositachilar (banklar, xalqaro moliya 
tashkilotlari va boshqalar). 
Kredit bahosi 
Xalqaro 
kredit 
bahosi–bu 
kreditga 
bo‗lgan talab va taklif qonuni asosida 
aniqlanadigan foiz stavkasi.
Bozorni tartibga solish 
Xalqaro 
kredit 
bozorini 
o‗z–o‗zini 
tartibga solish va xalqaro tashkilotlar, 
mintaqaviy va mahalliy moliya organlari 
tomonidan tartibga solinishi.
Manba:
Mejdunarodnie valyutno–kreditnie i finansovie otnosheniya:Uchebnik /Pod red. L.N. 
Krasavinoy. – 4–e izd., pererab. I dop. –M.:Izdateltvo Yurayt,2014.– 275s. 
Xalqaro kredit bozoridan kreditlarni sotish va sotib olish obyekti bo‗lib, 
xorijdan jalb qilingan yoki xorijiy davlat yuridik va jismoniy shaxslariga berilgan 
qarz (ssuda) kapitali (kredit) hisoblanadi.
Xalqaro kredit bozorining subyektlari sifatida davlatlar, xalqaro moliya 
tashkilotlar, yuridik shaxslar (banklar, kompaniyalar, transmilliy kompaniya va 
banklar, markaziy banklar, birjalar, moliyaviy fondlar, pensiya fondlari, ssuda 
jamg‗arma muassasalari, investitsion fondlar), shuningdek, xususiy shaxslar. 
Funktsional nuqtai nazardan xalqaro kredit bozori–bu takror ishlab chiqarish 
jarayonlarining uzluksizligi va rentabelligi maqsadida mamlakatlar o‗rtasida 
kreditni akkumulyatsiya hamda qayta taqsimlovchi bozor munosabatlari tizimidir.
Xalqaro kredit bozorining xarakterli xususiyatlari
113
: 

Xalqaro kredit bozori banklararo depozitlarni tashkil etish yo‗li orqali kredit 
operatsiyalar hajmini ortishi bilan depozitlar o‗rtasidagi bog‗liqlikni ifodalovchi 
samarali kredit multiplikator–koeffitsienti. 

Xalqaro kredit bozorining makon va vaqtning aniq chegarasiga ega 
emasligi. 

Xalqaro kredit bozorining institutsional xususiyati shundaki, bunda 
kreditlarni sotish va sotib olishni amalga oshiruvchi moliya muassasalarini (xususiy 
firma va banklar, TMK, TMB, fond birjalari davlat korxonalari, markaziy banklar, 
davlatlar va munitsipal organlar, xalqaro moliya institutlari) mavjudiligi. 
113
Mejdunarodnie valyutno-kreditnie otnosheniya:uchebnik i praktikum / Ye.A. Zvonova i dr. – M.: Izdatelstvo 
Yurayt, 2014. –276s.

---

122 

Xalqaro kredit bozoridagi qarz oluvchilarga cheklovlar mavjudligi. Bu 
bozordagi asosiy qarz oluvchilar bo‗lib, TMK, hukumatlar va xalqaro moliya 
tashkilotlari hisoblanadi. 

Xalqaro kredit bozorida yyetakchi davlatlarning valyutalari va xalqaro 
valyuta birliklaridan (bozorda AQSh dollari, yevro, iena yyetakchi valyutalar 
hisoblanadi) foydalaniladi. 

Xalqaro moliya bozorining universalligi. Bu bozorda kredit, valyuta, hisob-
kitob, kafolat, konsalting va boshqa operatsiyalar amalga oshiriladi. 

Xalqaro kredit bozori uchun eng oxirgi kompyuter texnologiyalar orqali 
kelishuvlarni bajarish jarayonlaridagi soddalashtirilgan standartlashgan tartib-
taomillar.