Toshkent davlat iqtisodiyot univyersityeti a. Sh. Bekmurodov, Z. A. Abdullayev, B. M. Badalov

Kredit diskriminatsiyasi
–iqtisodiy va siyosiy bosim o‗tkazish maqsadida 
ma‘lum qarzdorlarga nisbatan boshqalar bilan solishtirganda xalqaro kreditlarni 
olish, foydalanish yoki so‗ndirish bo‗yicha og‗irlashtiradigan shartlarni o‗rnatilishi. 
Kredit diskriminatsiyasining qo‗llashning asosiy usullari–kredit cheklovlari, kredit 
qiymatini oshirish (foiz stavkalar, komission to‗lov va yig‗imlar), muddatlarni 
qisqartirish, qo‗shimcha ta‘minot talabi, sug‗urta, kredit summasini kamaytirish 
kabi qarzdorga kreditorning qo‗shimcha iqtisodiy va siyosiy talablari. Kredit 
blokadasi yanada qattiq iqtisodiy sanktsiya bo‗lib, u yoki bu mamlakatga kredit 
berishdan voz kechish hisoblanadi
116
.
 
5.3. Xalqaro kreditning to„lov shartlari, LIBOR foiz stavkasi 
Xalqaro kredit shartlariga kredit valyutasi, to‗lov valyutasi, summasi (limit), 
muddatlar, foydalanish va so‗ndirish shartlari, qiymat, ta‘minot turi va risklarni 
sug‗urtalash usullari kiradi. Xalqaro krediting qanday valyutada berilishi muhim 
hisoblanib, valyutaning nobarqarorligi kreditor uchun yo‗qotishlarga olib keladi. 
Kredit beriladigan valyutani tanlashga bir qator, barqarorlik, foiz stavkasi darajasi, 
xalqaro hisob-kitoblar amaliyoti, inflyatsiya darajasi, valyuta kurslari va boshqa 
omillar ta‘sir etadi.
Kredit samaradorligini aniqlashda to‗liq va o‗rtacha muddatlar farqlanadi. 
Kreditning to‗liq muddati - kreditni foydalanish vaqtidan boshlab uning to‗la 
qaytarilishigacha bo‗lgan muddatni o‗z ichiga olib, bunga taqdim etilgan kreditning 
foydalanish, imtiyozli va so‗ndirish davrlari kiradi. U quyidagicha aniqlanadi: 
S
p
=P
i
+L
p
+P
p
 
Bu yerda, S
p
– kreditning to‗liq muddati; P
i
– foydalanish davri; L
p
– imtiyozli 
davri; P
p
– kreditni so‗ndirish muddati. 
Kreditning o‗rtacha muddati quyidagicha hisoblanadi: