Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti y. E. Aliev, J. S. Fayzullayev innovatsion iqtisodiyot

1.3.1 - расм. Корхоналарда инновацион салоҳиятни батафсил баҳолаш
ёндашуви чизмаси⁴⁴

• 
  корхона инновацион салоҳияти ҳолатининг меъёрий модели ишлаб чиқилади (инновацион салоҳият даражасининг барча унсурлари бўйича сифат ва миқдор талаблари шакллантирилади);
  
• 
  инновацион салоҳият барча унсурларининг реал ҳолати баҳоланади;
  
• 
  салоҳиятнинг меъёрий кўрсаткичлардан четлашувлари намоён бўлади;
  
• 
  салоҳиятнинг кучли ва заиф томонлари аниқланади;
  
• 
  заиф томонларни мустаҳкамлаш мақсадида аниқланган четланишларни тўғрилаш учун турли тадбирлар ишлаб чиқилади.
  

Шундай қилиб, инновацион салоҳиятнинг батафсил ёндашувидан фойдаланиб баҳолаш янги лойиҳани амалга ошириш учун корхонанинг ўз ресурс базаси ҳолатини баҳолашга имкон беради. Фикримизча, ушбу ёндашув баъзи камчиликларга ҳам эга:

• 
  меъёрий қийматлар маълум бир янгиликлар учунгина белгиланиши сабабли бошқа инновацион лойиҳаларни амалга ошириш имкониятларининг чекланиб қолиши;
  
• 
  эксперт баҳолаш асосланадиган меъёрий баҳолаш мезонларини ўрнатиш учун аниқ тартибнинг мавжуд эмаслиги;
  
• 
  ушбу таҳлил натижасида корхона тайёрлик даражасининг аниқ бир инновацион лойиҳага нисбатан хусусий баҳоланиши натижасида корхона инновацион салоҳиятининг интеграл баҳоси аниқланмайди.
  

Ташҳисли ёндашув орқали тизимнинг инновацион салоҳиятини баҳолаш вариантларини кўриб чиқамиз. Қуйидаги ҳолатда, тизим сифатида бутун бир корхона ёки унинг алоҳида бўлимини олишимиз мумкин. Ташҳисли ёндашув баҳолаш муддати чекланганида, корхона ҳақида маълумотлар етарли бўлмаганида (ушбу ёндашувни рақобатчи корхоналар инновацион салоҳиятини баҳолашда қўллашга имкон берувчи) ва тизимли таҳлилни амалга ошириш имкониятига эга мутахассислар йўқлигида қўлланилади. Ташҳисли ёндашувни амалга ошириш муайян кўникма ва ахборотлар базасини талаб қилади. Ташҳисли таҳлил мезонлари тизим фаолияти турли томонларини тавсифловчи, ташқи ва ички ахборот таҳлилчилари бирдек фойдалана олишига асосланади, бироқ бу мезонларнинг қамрови чекланган.
Тадқиқ қилинаётган объектга тизимли ёндашув, ташҳисли мезонлар тизимининг бошқа муҳим мезонлари билан алоқа ўрнатиш ва ташҳисий мезонлар қиймати ҳақида тўпланган ахборотларнинг ишончлилиги сифатли ташҳисли таҳлил ўтказишнинг мажбурий шартлари ҳисобланади.
Корхона инновацион салоҳиятини ташҳисли ёндашувни қўллаган ҳолда баҳолаш схемаси 1.3.2-расмда келтирилган.