Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

Davlat budjeti – bu davlat daromadlari va xarajatlar hamda ularni moliyaviy 
qoplash manbalarining yillik rejasidir.
Davlat daromadlari va xarajatlarining 
asosiy qismi davlat budjeti orqali o‘tadi. Uning asosiy vazifasi moliyaviy vositalar 
yordamida iqtisodiyotni samarali rivojlantirish va umumdavlat miqyosidagi 
ijtimoiy vazifalarni hal qilish uchun sharoit yaratishdir. 
Davlat budjetining ikki tomoni bo‘lib, bir tomonida budjetga kelib tushadigan 
daromadlar tarkibi va ularning manbalari, ikkinchi tomonida esa asosiy 
xarajatlarning tarkibi va miqdori o‘z ifodasini topadi.
O‘zbekistonda davlat budjetining tuzilishi, daromadlari va xarajatlarining 
tarkibi quyidagi ma’lumotlar bilan tavsiflanadi (21.1 va 21.2-jadvallar). 
Davlat budjeti daromadlarining tarkibiy tahlilidan ko‘rinadiki, bilvosita 
soliqlardan budjetga 2019 yilda 46427,2 mlrd. so‘m kelib tushgan. Bu holat shuni 
tasdiqlaydiki, davlat budjeti daromadlarini shakllantirishda bilvosita soliqlarning 
fiskal ahamiyati yuqori bo‘lmoqda. 
Davlat budjeti daromadlarining shakllanish samaradorligi va barqarorligi 
amalga oshirilishi ko‘zda tutilgan xarajatlar ijrosining moddiy asosini tashkil etadi. 
Shuningdek, davlat budjeti xarajatlari davlat tomonidan olib borilayotgan 
islohotlarning tom ma’nodagi ifodasini o‘zida aks ettiradi. Buni quyidagi jadval 
ma’lumotlaridan ko‘rishimiz mumkin.

---

597 
21.1-jadval 
Davlat budjeti daromadlari to‘g‘risida ma’lumot (mlrd.so‘m)
1
 
Asosiy budjet 
ko‘rsatkichlari 
2012 
2014 
2016 
2017 
2018 
2019 
Davlat budjeti 
daromadlari 
20614,1 31730,5 41030,7 49684,8 
79099,1 
112160,4 
Shu jumladan: 
Bevosita soliqlar 
5196,4 
7433,0 
9853,6 
11538,9 
15436,6 
31671,7 
Bilvosita soliqlar 
11187,8 16852,3 21131,0 26133,6 
40949,0 
46427,2 
Resurs soliqlari 
2746,4 
4311,5 
5306,2 
6867,4 
12663,4 
19680,8 
Boshqa daromadlar 
1483,5 
3133,7 
4739,9 
5144,7 
10050 
14380,7