Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti sh. Shodmonov iqtisodiyot nazariyasi

1.
Talab inflyatsiyasi.
Narx darajasining an’anaviy o‘zgarishi jami talab 
ortiqchaligi bilan tushuntiriladi. Iqtisodiyotning ishlab chiqarish sohasi 
mahsulotning real hajmini ko‘paytirib, ortiqcha talabni qondira olmaydi. Chunki 
barcha mavjud resurslar to‘liq foydalanilgan bo‘ladi. Shu sababli bu ortiqcha talab 
narxning oshishiga olib keladi va talab inflyatsiyasini keltirib chiqaradi. Talab 
inflyatsiyasini quyidagi rasm orqali izohlash mumkin (22.1-rasm).
Rasmdan ko‘rinadiki, iqtisodiyotdagi pul hajmining ko‘payishi qisqa muddat 
ichida yalpi talabni AD
1
dan AD
2
ga siljishiga olib keladi. Agar bu vaqtda 
iqtisodiyotning holati yalpi taklif egri chizig‘ining oraliq (2) yoki tik (klassik) (3) 
kesmasiga mos kelsa, bu narx darajasining o‘sishiga, ya’ni talab inflyatsiyasining 
ro‘y berishiga olib keladi.
Narxlar 
darajasi
 
 
 
AS
 
 
3 
 
 
P
2 
 

 
 
 
 
 
 
AD
2 
2 
P
1 
 
 

 
 
1 
 
 
AD
1 
 
 
 
0 
 Q
1
 
Q
2
Real YaMM 
22.1-rasm. Talab inflyatsiyasi 
2.
Taklif inflyatsiyasi.
Inflyatsiya ishlab chiqarish xarajatlari va bozordagi 
taklifning o‘zgarishi natijasida ham kelib chiqishi mumkin. Ishlab chiqarish 
xarajatlarining o‘sishi natijasida kelib chiqadigan inflyatsiya mahsulot birligiga 
qilinadigan xarajatlarning ko‘payishi hisobiga narxlarning oshishini bildiradi. Bu 
holatni ham rasm orqali ko‘rib chiqamiz (22.2-rasm). 

---

629