Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali pul va banklar

8.4. Pulni barqarorligini ta’minlashda Markaziy bank pul - kredit siyosatining xususiyatlari
Ma’lumki, Markaziy bankning pul – kredit siyosati davlatning iqtisodiy siyosatining bir qismi bo’lib, muomaladagi pul massasi, kredit hajmi, foiz stavkalari va boshqa pul muomalasi va ssuda kapitali bozori ko’rsatkichlari o’zgarishi bilan bog’liq bo’lgan chora - tadbirlar yig’indisidan tashkil topadi.
Pul-kredit siyosatining mamlakat iqtisodiyotidagi o’rnidan kelib chiqib Markaziy bank to’g’risidagi Qonunnning 23 moddasida – Markaziy bank kelgusi yil uchun O’zbekiston Respublikasi monetar siyosatning asosiy yo’nalishlarini ishlab chiqadi va har yili keyingi moliya yili boshlanishidan o’ttiz kun oldin Oliy Majlisga bu haqda axborot beradi deyilgan. Ushbu axborot quyidagilarni o’z ichiga oladi:
-monetar siyosatning asosiy yo’nalishlari;
-iqtisodiy kon’yukturaning tahlili va istiqbol ko’rsatkichlarini;
-muomalada bo’lgan pul massasining iqtisodiy jihatdan asoslangan chegaralarini;
-pul massasi yillik o’sish sur’atining aniq maqsadli ko’rsatkichlarini, shu jumladan Markaziy bank ichki aktivlarining o’zgarishini;
-valyuta hamda foiz siyosatining asosiy yo’nalishlarini;
-pul – kredit sohasini tartibga solishga doir harakatlarning aniq maqsadli asosiy ko’rsatkichlarini;
Shu asosda Oliy Majlis tasdiqlagan pul – kredit siyosati Markaziy bankning harakat dasturi sifatida qabul qilinadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki pul – kredit siyosati iqtisodiy vaziyatni tahlil qilish va oldindan aytishni, pul miqdorini yillik o’sish sur’atlarining maqsadli ko’rsatkichlarini, kredit, foiz va valyuta siyosatini amalga oshirish yo’nalishlarini o’z ichiga olib muhim makroiqtisodiy jarayonlar, pulni qadrsizlanishi, miliy ishlab chiqarishning umumiy hajmi hamda mehnat resurslarining bandligi, to’lov balansini barqarorlashtirishga yo’naltirilgan bo’ladi.
Demak, har yilni boshida, yuqori inflatsiya sharoitida bundan qisqa davrlarga ham Markaziy bank har bir davr uchun iqtisodiy va pul-kredit siyosatining tegishli maqsadlarini shakllantiradi.
Ular jumlasiga iqtisodiyotni o’sishi va inflatsiyaning sur’atlari, to’lov balansini qoniqarli holati va boshqalar kiradi.
Markaziy bank yuqoridagi holatlarni boshqarishda pul – kredit siyosatining instrumentlari orqali ta’sir etadi.
Umuman olganda pul – kredit siyosati davlatning iqtisodiyotni barqarorlashtirishning samarali vositasi hisoblanadi.
SHuning bilan birga Markaziy bankning pul – kredit siyosatining samaradorligini oshishi ko’p jihatdan quyidagi omillarga bog’liq:

1. 
   Ushbu siyosatni iqtisodiyotni holatiga tez va moslangan holda ta’sir etishi
   
2. 
   Pul aylanishi tezligini o’zgarishi
   
3. 
   Pul bozorlarida foiz stavkalari
   
4. 
   Davlatning xalqaro munosabatlardagi siyosati (masalan, investitsiyalarga foiz stavkasining oshishi, chet el kapitalini ko’proq kirib kelishiga olib keladi va uning teskarisi) va boshqalar