Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali iqtisodiyot fakulteti

-
 
noyob iste’dodlar; 
-
 
sifatni nazorat qilish «nou-xau»si; 
-
 
loyihalash sohasidagi ekspertlar; 
-
 
texnologiya sohasidagi ekspertlar; 
-
 
aniq va sodda reklama qilish qobiliyati; 
-
 
ITTKI bosqichida ishlab chiqarish natijasida yangi mahsulotlarni hosil qilish 
va ularni tez bozorga olib chiqa olish. 
6.
Tashkilotning imkoniyatlariga bogʻliq omillar: 
-
 
oliy darajadagi axborot tizimlari; 
-
 
oʻzgarib turgan bozor sharoitlariga tez moslasha olish qobiliyati; 
-
 
boshqaruv mahorati va boshqaruv sohasidagi «nou-xau»larning mavjudligi. 
7.
MAOning boshqa turlari: 
-
 
ijobiy imidj va obroʻ; 
-
 
oʻzini peshqadam deb xis qilish; 
-
 
qulay joylashuv; 
-
 
xushmuomala va muloyim xizmat koʻrsatish; 
-
 
patent himoyasi; 
-
 
umumiy xarajatlarning kamligi. 
Bundan tashqari, tarmoqning jozibadorligiga umumiy baho berish lozim 
(«Menejment» kursiga qarang) 
Muvaffaqiyatning kalit omillari (M.K.O) - bu raqobatbardosh boʻlish va 
moliyaviy barqarorlikka erishish uchun firma ta’mmlashi lozim boʻlgan raqobat 
imkoniyatlari va faoliyat natijalaridir. M.K.O shunday omillarki, ularga firma 
alohida e’tibor berishi kerak, chunki ular firmaning muvaffaqiyati yoki 
muvaffaqiyatsizligini belgilab beradi. Masalan: pivo sanoatida ishlab chiqarish 
quvvatlarining toʻliq bandligini ta’minlash shunday omilga kiradi. (bu ishlab 
chiqarish xarajatlarini minimallashtirib beradi) M.K.O har bir tarmoqda oʻziga xos 
xususiyatga, koʻrinishga ega boʻladi. Ayrim tarmoqlarda MKOlar 3-4ta boʻlishi 
mumkin, lekin xal qiluvchi ahamiyatga 1 yoki 2 tasi ega boʻladi. 

---

3.1-jadval 
Raqobatchilarning maqsad va strategiyalarining tarkibi 
Raqobat 
sohasi 
Strategiyarategik 
da’volar 
Bozorning hajmiga oid 
maqsadlar 
Pozitsiya / vaziyat 
raqobati 
Strategik 
fe’l-atvor 
Raqobat 
strategiyasi 
Mahalliy 
Mintaqaviy 
Milliy 
Baynalmilal 
Global 
Hukmron peshqadam 
bulish
Sohadagi 
mavjud 
peshqadamdan 
oʻzib 
ketish
Yetakchi 
beshtalikka 
kirish
Birinchi oʻnlikka kirish 
Muayyan 
raqobatchidan 
oʻzib 
ketish 
(peshqadam 
boʻlishi shart emas) 
Mavqeni qoʻldan 
chiqarmaslik 
Kasodga uchramaslik 
Sotib olishlar va ichki 
oʻsish hisobiga agressiv 
ekspansiya
Ichki oʻsish hisobiga 
ekspansiya 
Sotib olishlar hisobiga 
ekspansiya 
Mavjud ulushni saqlab 
qolish 
Qisqa 
muddatli 
daromad 
olish 
maqsadida 
bozorni 
kengaytirish 
Harakatda 
boʻlgan 
paxlavon
Mavjud narsani saqlab 
qola oladigan va yaxshi 
himoyalana oladigan
Oʻzini 
guruh 
oʻrtasida 
tutadi
Mavqeini kuchaytirishga 
urinadigan 
Hujumni qaytarayotgan, 
zaiflashayotgan 
Mudofaa pozitsiyasiga 
chekinayotgan 
Asosan hujum
Asosan mudofaa 
Himoya va
Hujum aralash 
Agressiv, qaltis
Konservativ, 
bush 
Narxda 
peshqadamlikka intilish 
Bozordagi bushliqlarga 
e’tibor qaratish
Differensiatsiyaga 
asoslangan ta’qib:
sifat, 
servis, 
texnologiya, diapazon, 
tovarlar, 
imidj 
va 
boshqa jihatlar boʻyicha 

---

34 
Tarmoq va undagi raqobat tahlilining pirovardida tarmoqning jozibadorligi 
aniqlanadi. Buning uchun quyidagi koʻrsatkichlar asos qilib olinadi: 
A-tarmoqning oʻsish imkoniyatlari 
B-harakatlantiruvchi kuchlarning tarmoqqa ijobiy yoki salbiy ta’sir koʻrsatishi:
D-Tarmoqqa yirik firmalarning kirish (chiqish) imkoniyatlari: 
E-Talabning barqarorligi: 
F-Raqobat kuchlari ta’sirining kuchayishi yoki zaiflashishi: 
G-Tarmoq oldida turgan muammolarning jiddiyligi: 
H-Tavakkalchilik va noaniqlik darajasi: 
I-Raqobat natijasida tarmoqdagi daromad darajasining pasayishi yoki 
koʻtarilishi.