Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali iqtisodiyot fakulteti

Strategik guruhlar kartasini tuzish tartibi quyidagicha: 

---

1. Tarmoqdagi firmalarning bir biridan farqlantiruvchi belgilari aniqlanadi. 
2. Kartaning oʻqlari boʻylab turli xarakteristikalarni juftligi tushiriladi. 
3. Kartaga firmalar 2 oʻzgaruvchan koʻrsatkichlarga asosan joylashtiriladi. 
4. Bitta strategik zonaga kirgan firmalar strategik guruhga birlashtiriladi. 
5. Har bir strategik guruh atrofida aylana chiziladi. Aylananing diametri har bir 
strategik guruhning bozordagi oʻrniga proporsional boʻladi. Ana shu 
koʻrsatkichlardan foydalanib strategik guruhlarning 2 oʻlchamli kartasini tuzish 
mumkin. 
Bir tarmoqda 
faoliyat koʻrsatayotgan firmalarning 
nisbiy 
raqobat 
pozitsiyalarini urganish uchun strategik guruhlash jarayonlaridan foydalaniladi. 
Bir strategik guruhdagi kompaniyalar mahsulotlar diapazonining kengligi, 
tovar harakati kanallaridan foydalanish usullari; uxshash texnologik yondashuvlar, 
vertikal integratsiyalanish darajasi, servisning va texnologik xizmat koʻrsatish 
xarakteri kabi turli belgilar boʻyicha birlashishlari mumkin. Tarmoqda bozorga 
nisbatan strategik yondashuvlari bir xil boʻlgan bitta strategik guruh mavjud boʻlishi 
mumkin. 
Narx / sifat+obroʻ 
Yuqori 
Oʻrta 
Quyi 
8-rasm. AQSh pivo ishlab chiqarish sanoatidagi strategik guruhlar haritasi 
Strategik guruhlar haritasini tuzish va firmalarni u yoki bu guruh tarkibiga 
kiritish quyidagicha amalga oshiriladi: 
1.
Tarmoqdagi firmalarni bir-biridan farqlovchi raqobatli xarakteristikalar 
aniqlanadi (narx, sifat, faoliyat geografiyasi, integratsiya darajasi, mahsulot 
nomenklaturasi va hokazo). 
2.
Firmalarning holati ikki chiziqli chizmaga joylashtiriladi (tanlab olingan 
xususiyatlari boʻyicha). 
3.
Bir strategik sohaga toʻgʻri keladigan firmalar aniqlanadi. 

---

4.
Har bir guruhning tarmoqdagi umumiy savdo hajmidagi ulushi aniqlanadi. 
Shunday qilib, tarmoqni strategik guruhlashning yuqorida aytib utilgan ikki 
oʻlchovli haritasi yasaladi (8-rasm).
Agar jiddiy tafovutlar ikkitadan ortiq boʻlmasa, bir necha harita tuzish 
maqsadga muvofiqdir. 
Turli strategik guruhlar bir-biriga qanchalik yaqin joylashgan boʻlsa, ular 
oʻrtasidagi raqobat shunchalik kuchli boʻladi. Eng yaqin raqobatchilarning feʼl-
atvorini oʻrganish muhimdir. Raqobatchilarning strategiyasini, ularning kelgusida 
qanday yoʻl tutishini bilmay turib, ular bilan muvaffaqiyatli raqobatlashish mumkin 
emas. Raqobatchilar nima qilmoqda va nima qilmoqchi - bu savollarga javob topish 
kompaniyaning strategik faoliyati uchun nihoyatda muhimdir, aks holda u har doim 
mudofaa pozitsiyasida boʻlishga majbur boʻladi. 
Raqobatchilarning strategiyalari 3.2-jadval yordamida aniqlanadi. Odatda, 
raqobatchilarning maqsadlari va strategiyalari haqidagi maʼlumotlami ushbu jadval 
yordamida umumlashtirish muayyan raqobatchilik xatarlari va pozitsiyalarini 
baholash uchun yetarlidir. 
Firmalarning raqobatdagi kelgusi pozitsiyalarini baholash uchun eʼtiborni 
ularning bozordagi uz ahvolini yaxshilash imkoniyatlariga qaratish lozim. Agressiv 
raqobatchilar yangi strategik tashabbuslar manbaidirlar. Oʻz maqsadiga erishgan 
raqobatchilar oʻzlarining hozirgi strategiyasini amalga oshirishda davom etadilar. 
Bezovta va moliyaviy jihatdan ogʻir ahvolda qolgan raqiblar hujumchi yoki 
mudofaachi sifatida yangi-yangi strategik hatti-harakatlarga oʻtishlari mumkin. Shu 
munosabat bilan oʻzingizni ushbu kompaniya menejerlarining oʻrniga qoʻyib 
koʻrishingiz va ularning qanday yoʻl tutishlarini mulohaza qilib koʻrishingiz 
mumkin.