Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

 
 
10.4. Mol yetkazib beruvchilar tanlovi
 
1. Takliflarni qabul qilish va baholash
Doimiy mol yetkazib beruvchilardan taklif olish va uni baholash jarayoni 
turlicha tashkil qilinishi mumkin. Keng tarqalgan va samaralisi quyidagilar 
hisoblanadi:
1. Tanlovli savdo.
2. Mol yetkazib beruvchi va iste’molchi o‘rtasida yozma kelishuv. 
Tanlovli savdo (tenderlar) doimiy mol yetkazib beruvchilarni izlashning 
keng tarqalgan shaklidir. Tenderni o‘tkazish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga 
oladi:
- reklama;
- tenderli hujjatlarni ishlab chiqarish;
- tenderli hujjatlarni chop etish;
- tenderli takliflarni qabul qilish;
-tenderli takliflarni baholash;
-savdo qatnashchilarining malakasini tasdiqlash; 
- shartnoma taklifi. 
Tenderli hujjatlashtirish, qoida bo‘yicha, yetarlicha katta hajmga ega bo‘lib, 
1 qator muhim funksiyalarni bajaradi: 
-
tender qatnashchilariga savdo jarayoni to‘g‘risida yo‘l - yo‘riq ko‘rsatadi;
-
xarid qilinadigan tovar va xizmatlarga tavsif beradi; 

---

114 
-
taklifni baholash shartlarining mezonlarini o‘rnatadi; 
-
keyingi shartnomalar shartlarini aniqlaydi.
Baholash jarayonining asosiy qoidalari quyidagilar: 
-
tender tashkiloti a’zolarini oldindan belgilash;
-
talabga javob beruvchi takliflarni ko‘rib chiqish; 
-
tender hujjatida keltirilgan baholash qoidalariga to‘liq amal qilish; 
-
savdo qatnashchilari bilan qandaydir kelishuvlarning bo‘lmasligi. 
Yozma kelishuvda kelishuv qatnashchilari rasmiy tovar yetkazish 
to‘g‘risida taklif olishadi. Bu 2 xil usul bilan amalga oshishi mumkin. Birinchisida, 
shartnoma tuzish tashabbusi tovar sotuvidan chiqadi. U o‘zining doimiy 
xaridorlariga ofertalar jo‘natadi. Odatda ofertalar quyidagi rekvizitlarni o‘z ichiga 
oladi:
-
tovar nomi; 
-
tovar miqdori va sifati; 
-
narx; 
-
yetkazib berish sharti va muddati; 
-
to‘lov sharti; 
-
tara va qadoqlash tavsifi; 
-
qabul qilish - uzatish sharti. 
Ofertalar qattiq va erkin tarzda bo‘lishi mumkin. 
2-usulda shartnoma tuzish tashabbusi tovarni sotib oluvchidan chiqadi. U doimiy 
mol yetkazib beruvchilarga tijorat xatini jo‘natadi. Unda barcha yuqoridagi 
rekvizitorlar ko‘rsatilgan bo‘ladi.