Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

10.2 . Xarid logistikasining amal qilish mexanizmi 
 
Sanoati rivojlangan mamlakatlarda ishlab chiqarishni xomashyo va 
materiallar bilan ta’minlashning bir qator standart mexanizmlari bor. Masalan, 
Germaniya Federativ Respublikasining sanoatini materiallar bilan ta’minlash tizimi, 
yetkazib beruvchi tashkilotlarning omborlar tizimi, markaziy omborlar va ta’minot 
tashkilotlari omborlariga asoslangan. 
Germaniya Federativ Respublikasida material bilan ta’minlashning 
ma’naviy tizimi zahiralarni saqlashga asoslanadi. Bu holda ishlab chiqarishga 
kerakli bo‘lgan omborga tovarlarni qabul qilinganligi haqida hujjat tayyorlanadi va 
bu tovarlar to‘g‘ridan - to‘g‘ri ishlab chiqarish maskanlariga jo‘natiladi. Talab 
asosida sotib oluvchi tashkilot buyurtma harajatlarini rasmiylashtiradi va uni 
yetkazib beruvchiga jo‘natadi. Yetkazib beruvchi buyurtmani olib, tovarni 
so‘ralgan tashkilotga sotib berishini ta’minlaydi. So‘ngra katta miqdordagi 
tovarlar avtomobil yo‘llari yoki temir yo‘llari orqali markaziy omborga olib 
kelinadi. U yerda tovarlarning sifati, miqdori tekshiriladi. Agar hammasi talabga 
javob beradigan darajada bo‘lsa, qismlarga bo‘linib, ishlab chiqaruvchi 
korxonalarga jo‘natiladi. 
Yuqorida aytib o‘tilgan faoliyat 23-chizmada berilgan. Bu faoliyatni amalga 
oshirishda savdo bo‘limi yoki vositachilar 9-10 ga yaqin hujjatlarni yetkazib 
beruvchiga topshiradilar. Yetkazib beruvchi esa buyurtmani bajarayotgan paytda 
markaziy punktga 14 ga yaqin hujjat topshiradi. Umuman, hujjatlarning bu qadar 
ko‘pligi materiallar yetkazib berish faoliyatining an’anaviy tizimi doiralar bilan 
chegaralangan deyish mumkin. Buyurtma beruvchi bilan yetkazib beruvchi, 
materialga buyurtma tushganidan boshlab, to uning egasiga etib borishi va qabul 
qilinishi hamda qo‘llanilishigacha bo‘lgan davrda hujjatlashtirishning 15 ga yaqin 
usulidan foydalanadilar. Ularning bir necha nusxada bo‘lishini hisobga oladigan 
bo‘lsak, u holda hujjatlar soni 50 dan oshib ketadi.