Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti moliya”

1-rasm. Foydaning riskka bog‘liqligi⁷
1-rasmda foydaning riskka bog‘liqligini ko‘rsatilgan. Siz risk kamroq (r₁ = 0)




⁷ Шапкин А.С., Шапкин В.А. Экономические и финансовые риски. Оценка, управление, портфель инвестиций. Учебник. — М.: “Дашков и Ко”, 2016. – 545 c.
yechimni tanlashingiz mumkin, lekin bunda olinadigan foyda (F₁) ham kam bo‘ladi, eng yuqori riskda esa (r₃) foyda ham F₃ ga teng eng yuqori qiymatga ega bo‘ladi.
Ta’kidlash lozimki, tadbirkor riskni qisman iqtisodiyotning boshqa subyektlari zimmasiga yuklab qo‘yishga haqli, lekin undan to‘liq chetlab o‘tolmaydi. Kim tavakkal qilmasa, o‘sha odam g‘alaba qozonolmaydi, deb juda o‘rinli aytilgan. Boshqacha aytganda, iqtisodiy foyda olish uchun tadbirkor ongli ravishda riskli qarorlar qabul qilishi kerak bo‘ladi.
Risk, chama, hodisa, raqobat – biznesning doimiy hamrohlari. Ba’zilar ishga sarmoya kiritish bilan, boshqalar esa – o‘z mulki bilan risk qiladi, bu yerda muayyan riskka nafaqat yo‘l qo‘yish mumkin, balki u zaruriydir. Tadbirkorlik faoliyati bilan shug‘ullanuvchi odamlar yuqori xo‘jalik va tijorat riski sharoitida obyektiv faoliyat ko‘rsatadi, chunki ular ishlab chiqarishni tashkil qilish, muayyan mahsulotni sotish uchun mustaqil ravishda qo‘shimcha xarajatlar qilishga majbur.
Risk mavjudligi mumkin bo‘lgan qaror variantlaridan birini tanlash zaruratini taqozo etadi, shunga bog‘liq ravishda, qaror qabul qiluvchi shaxs qaror qabul qilish jarayonida barcha ehtimoliy muqobillarni tahlil qilib, eng rentabelli va eng kam riskli variantni tanlaydi. Risk vaziyatining aniq mazmuniga bog‘liq ravishda, muqobillik turli darajadagi murakkablikka ega bo‘ladi. Shuning uchun murakkab iqtisodiy vaziyatlarda optimal qarorni tanlash uchun maxsus tahlil metodlaridan foydalaniladi. O‘z navbatida, tadbirkorlik riskining analitik funksiyasini ham ajratib ko‘rsatish mumkin.
Riskning ikkita funksiyasi bor: rag‘batlantiruvchi va himoyalovchi (2-rasm).