Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti m. M. Azlarova inson resurslarini

Mezonlar.
Yaxshi va yomon ish o‗rtasidagi farqni tushunadimi? 
Muvofiqlik. 
Barcha yaxshi ish uchun bir xil istagan mukofotini va yomon ish 
uchun bir xil kamroq mukofotni oladi deb hisoblaydimi? 
Kompensatsiya.
Mukofot yaxshi ish natijalariga mos keladimi? 
Xarajatlar.
Saaxs uchun yaxshi ish qancha turadi: nimadan voz kechish 
―arzonroq
‖
?- kuch-quvvatdanmi yoki mukofotdanmi? 
O„zaro ta‟sir.
Menejer o‗z xodimlari bilan muloqotga kirishadimi? (bu butun 
jarayonning asosiy tarkibiy qismi). 
Uolter nazariyasiga yuzlangan menejerlar xodimlarga o‗z ijodiy qobiliyatlarni 
namoyon qilish, o‗ziga ishonish va yuqori darajadagi ehtiyojlarni qondirishga 
imkoniyat berish orqali ularni rag‗batlantirish mumkin deb hisoblaydilar. 
4.4. Motivatsiya borasidagi zamonaviy muammolar 
Xodimlarda zaruriy rag‗batlarni hosil qilishga erishuvchi menejerlar bir qator 
qiyinchilikka duch keladi. Bu qiyinchiliklar ishchi kuchi tarkibi, iqtisodiyotdagi, 

---

84 
tashkilotlardagi madaniy munosabatlarning o‗zgarishidan kelib chiqadi.
Ishchi kuchi tarkibidagi o„zgarishlar.
Shimoliy Amerika ishchi kuchi tarkibi 
jiddiy o‗zgarishlarni boshdan kechirmoqda. Bu o‗zgarishlar kelgusi o‗n yillikda 
menejerlar ish usullarida xodimlarni maxsuldor va ishtiyoq bilan ishlashga qaratilgan 
yangi o‗zgarishlarni talab qiladi. Ishchi kuchi tarkibiga ta‘sir qiluvchi eng asosiy 
tendensiyalarning ba‘zilari: juda sekin sur‘atlar bilan o‗sadi. Taxminan yiliga 1% 
o‗sadi.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
20- rasm. Motivatsiya borasidagi zamonaviy muammolar
33
 
Ishchi kuchi 
k
eksayishi. 
―Demografik portlash farzandlari
‖ 
- 1946-1964 
yillarda tug‗ilgan kishilar shunchalik ko‗pki, bu ko‗p statistik qonuniyatlarni izdan 
chiqarmoqda. Ular mehnat bozoriga ilk qadam qo‗yganlarida AQSHda 
ishlayotganlarning o‗rtacha yoshi keskin pasaydi. Hozir, ular o‗z karyeralarining 
o‗rtasiga yaqinlashib qolgan vaqtda bu ko‗rsatkich yana ko‗tarilmoqda. Mehnat 
resurslarining bunday ―keksayishi
‖ 
va ish xodimlar soni qisqarishi bu avlod 
vakillarining kech turmush qurishga, umuman qurmaslikka, kam farzand (o‗z ota-
onalariga nisbatan taxminan 2 barobar kam) ko‗rishga intilishi bilan izohlanadi. 
 
33
Qosimova D.S., Nazarova G.G‘., Salixova N.M., Ismailova N.S.Inson resurslarini boshqarish: Darslik - Ò.: TDIU, 
2011, 71-b.