60
tadqiq qilishning to‘rtta keng tarqalgan turiga so‘rovlar, intervyular,
fokus-guruhlar va mijozlarni kuzatish kiradi.
1.
So‘rovnima anketalar: eng ko‘p ishlatiladigan usullardan biri
hisoblanadi
Anketalar foydalanuvchilarga ochiq yoki yopiq savollarning ekrandagi
anketasi yoki elektron pochta orqali yuborilishi mumkin bo‘lgan qisqa
seriyalarini berish bilan amalga oshiriladi . Mijozlarning tajribasi
(Customer Experience) va ekspertlar fikriga ko‘ra, o‘tkazilgan
tadqiqotda 2000 ta mutaxassisdan ularning kompaniyalari tadqiqotiga
qanday yondashishi haqida so‘rashgalganida, so‘rovnomalar eng ko‘p
ishlatiladigan bozorni tadqiq qilish usuli ekanligi tasdiqlandi.
Onlayn so‘rovnomalar bugun eng ommaviy ko‘rinishdagi
tadqiqot usuliga aylanib bormoqda.
Ularni bajarish oson va arzon,
shuning uchun siz ko‘p ma'lumot to‘plashni tezda amalga oshirishingiz
mumkin. Bundan tashqari, ma'lumotlarni tahlil qilish juda oddiy, hatto
siz javoblarni dastlab tasniflash qiyin bo‘lgan ochiq savollarni tahlil
qilishingiz imkoni mavjud.
2.
Suhbatlar - intervyu: maxsus tadqiqotlar uchun, chuqur
ma’lumotlar to‘plash maqsadiga mo‘ljallangan usullardan biri.
Intervyu – bundan asosiy maqsad bozor a'zolari bilan yakka-yakka
suhbat o‘tkazish hisoblanadi.
Ma’lumotlarni chuqur o‘rganish uchun (va og‘zaki bo‘lmagan
so‘zlarni o‘qish uchun) yuzma-yuz suhbatni
tashkil qilish shart
hisoblanmaydi, ammo agar shaxsan uchrashuvni amalga oshirish
imkoni bo‘lmasa, videokonferentsiyalar bu ikkinchi muhim tanlov
bo‘lishi mumkin.
Qaysi maqsadda o‘tkazilishidan qat'iy nazar, har qanday chuqur
intervyu sizning maqsadli bozoringiz va mijozlaringizni tushunishda
katta foyda keltiradi.
Intervyuning afzal tominidan biri bu
jonli muloqot qilish imkoni
mavjudligi, bunda ko‘p narsa intervyu oluvchi mutaxassisga bog‘liq
bo‘ladi. Mutaxassis oldin intervyu uchun alohida tayyorgarlik ko‘rishi,
yetarli malakani o‘zlashtirishi talab qilinadi.
3.
Fokus guruhlari: eng qaltis va nozik tadqiqot usuli. Bu usulda
haqiqiy ekspertlarni fikrini inobatga olgan holda qimmatli
ma’lumotlar.
61
Fokus guruhlari kompaniyaning maqsadli bozoriga mos keladigan
sinchkovlik bilan tanlangan kishilarni birlashtiradi. O‘qitilgan
moderator chuqurroq ma'lumotga ega bo‘lish uchun mahsulot,
foydalanuvchi tajribasi va marketing xabari
atrofida suhbatni olib
boradi.
Fokus guruhlarni nima uchun nozik tadqiqot hisoblanadi? Buning
asosiy sababi, bunda ekspertlar guruhining qatnashishi va har qanday
noto‘g‘ri yondashuv aks ta’sirga sabab bo‘luvchi xulosa keltirishi
mumkin.
Agar tadqiqotchi bozorni o‘rganishda yangi bo‘ladigan bo‘lsa,
fokus-guruhlardan boshlamaslikni maslahat beriladi. Buni to‘g‘ri
bajarish juda qimmat va murakkab hisoblanadi. Agar tadqiqotchi bur-
chaklarni kesib qo‘ysangiz, tadqiqotingiz barcha turdagi xatolar
qurboni bo‘lishi mumkin. Hokimiyat tarafkashligi (agar
kuchli
ishtirokchi guruhga ta'sir qilsa) va moderator uslubi tarafkashligi (har
xil moderator shaxslari bir xil tadqiqotda turli xil natijalarga olib
kelganda) - bu sizning e'tiboringizni guruh ma'lumotlarining
buzilishiga olib keladigan ko‘plab usullardir.
4.
Kuzatish: eng keng tarqalgan va fundamental usul.
Mijozlarni kuzatish sessiyasida kompaniyadan kimdir ideal
foydalanuvchi o‘z mahsulotlari (yoki raqibning shunga o‘xshash
mahsuloti) bilan shug‘ullanishini tomosha qilganda yozib oladi.
Nima uchun kuzatuv shunchalik aqlli va kuchli?
“Devor bo‘ylab” kuzatuvi fokus-guruhlar uchun ajoyib
alternativadir. Bu nafaqat arzon, balki odamlar
sizning mahsulotingiz
bilan tabiiy muhitda bir-biriga ta'sir qilmasdan o‘zaro ta'sirlashishini
ko‘rasiz.
Yagona salbiy tomoni shundaki, siz ularning boshlariga kira
olmaysiz, shuning uchun kuzatuvlar mijozlarning so‘rovlari va
intervyularining o‘rnini bosa olmaydi
Shaxsiy foydalanuvchi – bu, o‘zingizning o‘xshash veb-saytlar va
mahsulotlardan
foydalanadigan
odamlarning
psixografik
va
demografik ma’lumotlariga asoslangan belgilarga ega hisoblanadi.
Ma'lumotni qanday olish mumkin: foydalanuvchilarni tushunish
uchun sahifada yoki elektron pochta orqali anketalar va intervyulardan
foydalanish orqali. Buni qanday to‘g‘ri bajarish kerak: so‘rovnoma /
62
intervyu savollaridan qat’i nazar, mijoz haqidagi quyidagi savollarga
javob berishlari kerak:
– ular kim?
– ularning asosiy maqsadi nima?
– ushbu maqsadga erishishda ularning asosiy to‘sig‘i nima?
Quyidagi tavsiyalar maqsadga muvofiq:
Juda ko‘p savol bermang! Besh yoki undan ozroq bo‘lgan
asosiy
yo‘nalishlarni tanlab oling, (yaxshisi uchtasini) saqlang, aks holda siz
ularni to‘ldirishda murakkablikka uchraysiz va javoblar noaniqlik
keltirib chiqaradi.
Yoshi yoki kelib chiqishi kabi odatiy demografik savollar haqida
ko‘p tashvishlanmang. Buning o‘rniga, ushbu odamlar o‘ynaydigan
rolga (bu sizning mahsulotingizga bog‘liq) va ularning maqsadlariga
e'tibor qarating.
<
Do'stlaringiz bilan baham: 
