Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti I. I. Xamidov xalqaro marketing

4.3-rasm. Marketing tadqiqotlari va tahlili jarayoni
18
. 
Mavzu bo‘yicha qisqacha xulosalar 
Marketing sharoitini va bozorni tekshirish iqtisodiy, demografik, 
ijtimoiy, tabiiy, siyosiy va boshqa shart-sharoitlarni taxlil va 
bashoratni taxmin qiladi. Xozirgi kunda deyarli hamma yirik firmalar 
xususiy konyunktura xizmatlariga egadirlar, ular o‘zining faoliyat 
doirasida jahon va milliy masshtabda konyunkturani rivojlanishini 
kuzatishadi. Iqtisodiy konyunktura bu omillar va qayta ishlash 
sharoitlarining rivojlanishi va o‘zaro aloqadorlikda talab, taklif, narx 
18
Masaaki Kotabe. Global Marketing Management, 8
th
edition. Columbia, MD, USA, 2020.
Xalqaro tashqi 
bozorlar 
 
Marketing 
Tadqiqotlari va 
tahlili 
Birlamchi 
axborotlar 
majmui bilan 
ishlash 
Ekspertlar va 
mutaxassislar 
guruhi 
Tadqiqot 
metodlari, 
usullari, 
vositalari 
Marketing 
hisobotlari, hujjatlar 
Biznes qarorlari 
chiqarish, xulosalar 
Segmentatsiya, 
Xaridorlar 
tahlili, 
Raqobatchilar, 
Sotuv hajmi, 
Reklama 

---

52 
omillari asosida bozordagi bir ko‘rinishdir. Bu ko‘rsatilgan aniqlik o‘z 
ichida konyunktura tushunchasining barcha amaliy sifatlarini o‘zida 
mujassamlashtiradi. 
Umumiy ko‘rinishda eksportning turli xil tashkiliy shakllarini 
tanlashni quyidagi shartlar bilan ifodalash mumkin: 

bozor shartlari – erkinlashtirilgan va markazlashmagan 
iqtisodiyot sharoitlarida faoliyat ko‘rsatuvchi ilg‘or yoki 
qoloq savdo tuzilmasiga ega bo‘lgan ochiq yoki yopiq bozor; 

tovar bilan bog‘liq shartlar – firma mahsuloti yoki oddiy 
tovar, texnik xizmat ko‘rsatish bilan yoki usiz, oson va qiyin 
eksport qilinadigan; 
korxona faoliyati bilan bog‘liq shartlar – cheklangan yoki 
kengaytirilgan maqsadlar, xalqaro bozor sharoitlarida ishlash 
tajribasining bor yoki yo‘qligi, rivojlangan yoki yaxshi rivojlanmagan 
resurslar salohiyati (moliya, kadrlar tarkibi, ishlab chiqarish quvvatlari 
va hokazo).