Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti g’. E. Zaxidov, M. T. Asqarova, Z. A. Djumayev, L. F. Amirov, H. A. Hakimov makroiqtisodiyot darslik toshkеnt – 2019

20.2-rasm. Ichki muvozanatga erishish mexanizmi.

Aytaylik E nuqtada ham ichki, ham tashqi muvozanat ta’minlansin. Agar davlat xarajatlari G o‘ssa, daromad multiplikativ samara bilan E dan A ga qadar ko‘payadi. Daromad muvozanat (E) nuqtasidan ortiqcha talab holatiga (A) o‘sishi natijasida ortiqcha daromad inflatsion bosimni yuzaga keltiradi. Ichki muvozanatni tiklash uchun talabni kamaytirish maqsadida foiz stavkasi R ni ko‘tarish orqali pul massasini kamaytirish talab etiladi. 20.2.-rasmda bu holat A nuqtadan D nuqtaga qadar siljishi ko‘rinishida aks etadi. Bu nuqtada daromad resurslarning to‘liq bandliligiga mos keladi, ichki muvozanat esa tiklanadi. O‘z navbatid, G va R ning ichki muvozanatni ta’minlovchi kombinatsiyalari ijobiy egilishga ega YY egri chizig‘ini yuzaga keltiradi.

287

51. 
    egri chizig‘idan o‘ngda va quyida joylashgan nuqtalar ortiqcha talabni aks ettiradi. YY egri chiziqdan chapda va yuqorida joylashgan nuqtalar ortiqcha taklifni aks ettiradi. Bu nuqtalarda talab kamayadi va foiz stavkasi o‘sadi.
    

20.2–rasmdan ko‘rinib turibdiki BB egri chizig‘i YY egri chizig‘iga nisbatan yotiqroq. BB egri chizig‘ining tikligi kapital mobilligi bilan belgilanadi. Kapital qanchalik harakatchan bo‘lsa joriy operatsiyalar schyotininng taqchilligini moliyalashtirish uchun zarur bo‘lgan kapitalning oqib kelishini rag‘batlantiruvchi foiz stavkasi R shunchalik kam miqdorga o‘sadi. Bunda BB egri chizig‘i yotiqroq bo‘ladi.

Kapital kamroq harakatchanligi sharoitida BB egri chizig‘i tikroq ko‘rinishni oladi. Ammo kapitalning nisbatan kamorq mobilligi sharoitida ham BB egri chizig‘i YY egri chizig‘idan ko‘ra tikroq bo‘lmaydi. BB egri chizig‘ining tikligi kapitalning mobilligi 0 ga teng bo‘lgan sharoitda YY egri chizig‘i tikligiga tenglashadi. Boshqa barcha holatlarda YY egri chizig‘i BB egri chizig‘iga nisbatan tik bo‘ladi.
Shunday qilib fiskal va monetar siyosatni qo‘shib olib borish ichki va tashqi muvozanatni ta’minlash imkonini beradi. Navbatdagi muammo
– fiskal va monetar siyosatning ichki va tashqi muvozanatga ta’siri darajasini aniqlashdir. Bu nazariy masalani yechishga Robert Mandell va Markus Fleming urinib ko‘rinishgan.