Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti e. A. Akramov korxonalar moliyaviy holati

1. Mutlaq moliyaviy mustahkamlik: 
1. (E
s
: TMZ)x100 ≥ 100%. 
2. (E
t
: TMZ)x100 ≥ 100%. 

---

46 
3. (E
Σ
: TMZ)x100 ≥ 100%. 
2. Me’yoriy moliyaviy mustahkamlik: 
1. (E
s
: TMZ)x100 < 100%. 
2. (E
t
: TMZ)x100 ≥ 100%. 
3. (E
Σ
: TMZ)x100 ≥ 100%. 
3. Nome’yoriy moliyaviy mustahkamlik: 
1. (E
s
: TMZ)x100 < 100%. 
2. (E
t
: TMZ)x100 < 100%. 
3. (E
Σ
: TMZ)x100 ≥ 100%. 
4. Inqirozga uchragan moliyaviy holat: 
1. (E
s
: TMZ)x100 < 100%. 
2. (E
t
: TMZ)x100 < 100%. 
3. (E
Σ
: TMZ)x100 <100%.
 
Yuqorida ko‘rilgan moliyaviy mustahkamlik ko‘rsatkichi, uning to‘rt turdagi 
shakllari asosiy ko‘rsatkich bo‘lib, iqtisodiy adabiyotda moliyaviy mustahkamlikni 
tahlil etish uchun bir qancha boshqa ko‘rsatkichlar ham tavsiya etilgan. Fikrimizcha 
ularni ko‘rsatkichlar sifatida qabul qilish maqsadga muvofiq. 
Fikrimizcha, 
shunday 
ko‘rsatkichlar 
sifatida 
quyidagi 
moliyaviy 
koeffitsientlardan foydalanish maqsadga muvofiq; aylanma mablag‘larni o‘z 
manbalar bilan ta’minlanganlik; majburiyat va o‘zlik manbalarning nisbat; moliyaviy 
karamlik; o‘zlik kapitalning chaqqonlik; moliyalashtirish; kapitalni qarzga olish 
koeffitsientlari. 
Bu qo‘shimcha moliyaviy mustahkamlik ko‘rsatkichlarini aniqlash uslubi 
quyidagicha (yangi balans shakli bo‘yicha):
1. Aylanma mablag‘larni o‘z manbalari bilan ta’minlanganlik koeffitsienti: 
1
. 
O‘z mablag‘larining manbalari – Uzoq muddatli aktivlar
Joriy aktivlar
2
. 
Uzoq muddatli majburiyatlar + Joriy majburiyatlar 
O‘z mablag‘larining manbalari
3
. 
Balans valutasi
O‘z mablag‘larining manbalari
4
. 
O‘z mablag‘larining manbalari – Uzoq muddatli aktivlar 
O‘z mablag‘larining manbalari
5
. 
O‘z mablag‘larining manbalari 
Uzoq muddatli majburiyatlar + Joriy majburiyatlar 
6
. 
Uzoq muddatli majburiyatlar + Joriy majburiyatlar 
Balans valutasi
Bu koeffitsientlardan har biri o‘z mazmuniga ega, moliyaviy mustahkamlikni 
alohida tomonlarini ifodalaydi va ular amaliyotda keng foydalaniladi. Ularni 

---

47 
moliyaviy mustahkamlikni tahlil qilishdagi ahamiyatini ko‘zda tutib, iqtisodiy 
adabiyotda, moliyaviy tahlilda foydalanish uchun bu koeffitsientlarning me’yoriy, 
optimal darajalari shakllangan. Ular quyidagilardan iborat: 
1. Aylanma mablag‘larni o‘z manbalari 
bilan ta’minlanganlik koeffitsienti. 
≥ 1,0 yoki 100 foiz, yoki undan 
yuqori 
2. Majburiyat va o‘z manbalari nisbat 
koeffitsienti 
≥ 1,0 yoki 100 foiz, yoki undan 
yuqori 
3. Moliyaviy qaramlik koeffitsienti 
≥ 2,0 yoki 200 foiz, yoki undan 
yuqori 
4. O‘z kapitalining chaqqonlik koeffitsienti ≥ 0,5 yoki 50 foiz, yoki undan 
yuqori 
5. Moliyalashtirish koeffitsienti 
≥ 1,0 yeki 100 foiz, yoki undan 
yuqori 
6. Kapitalni qarzga olish koeffitsienti 
≥ 0,5 yoki 50 foiz, yoki undan 
yuqori