Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti "bank ishi" fakulteti "tashqi iqtisodiy faoliyat" kafedrasi

i

= 

;



i

i

T

T

 

Bunda,  

δ

i

 -  firma ulushi; 

 - tovar aylanmasi; 

 - umumiy savdo hajmi. 

Bozor ko’lami va turini baholash bozor salohiyati bilan to’ldiriladi, ya’ni 

tovar taklifi va iste’mol talabi imkoniyatlari bilan aniqlanadi. Bozor imkoniyati 

– bu ma’lum bir vaqt mobaynida bozorga qancha mahsulot chiqarilishi va bozor 

qanchasini  iste’mol  qilishi  tushuniladi.  Bozor  imkoniyati  ishlab  chiqarish  va 

iste’mol  tovarlari  bozori  imkoniyatlariga  bo’linadi.  Ishlab  chiqarish  salohiyati 

tovar  taklifining  chegaralangan  imkoniyatlari  mikdorida  aniqlanadi.  Buni 

quyidagi formula bilan ifodalash mumkin: 

P = 





n

i

j

i

i

F

W

N

)

*

(

,

30

 

Bunda, 

                                                           

30

I.K. Belyaevskiy «Marketingovoe issledovanie: informatsiya, analiz, i prognoz», 2010 

i

T



i

T

---

68 

 

i

N

  - ishlab chiqarish birligi;  

i

W

 - ishlab chiqarish quvvatining ulush birligi;  

j

F

 - boshqa omillar va imkoniyat elementlari; 

n –  i - birliklar soni, ishlab chiqarish yoki iste’mol. 

 

Tovar  ishlab  chiqarishda  bozor  qancha  tovar  iste’mol  qiladi, 

iste’molchilar  qancha  tovar  sotib  olishini  aniqlash,  ya’ni  shu  kabi  savollarga 

javob topish firma uchun juda muhimdir. Bozor iste’mol salohiyatini aniqlash va 

strategik, taktik marketing rejalarini tuzish bozor kon’yunkturasini baholashning 

tarkibiy  qismi  hisoblanadi.  Bozor  iste’mol  hajmi  iste’molchilar  talabi  bilan 

izohlanadi va bozor sig’imi ko’rsatkichi bilan xarakterlanadi.