Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti abdurahmonov q. X., Xolmominov sh. R

Neoklassik sintez. 
Keyingi o'ttiz yil mobaynida ko‘pgina olimlar bir 
vaqtning o‘zida bozomi tartibga solishdan va uning davlat tomonidan tartibga 
solinishidan o'zaro bogiiq ravishda foydalanish zarur, degan xulosaga kela 
boshladilar. Shu tariqa 
neoklassik sintez 
maktabi vujudga keldi. Uning asoschisi 
va atoqli vakili amerikalik oiim, Nobel mukofotining 1970-yilgi laureati 
Pol
Samuelsondir. 
Uning ikki jilddan iborat «Iqtisodiyot» darsligi (uning keyingi 
nashri o ‘zbek tilida 1996- yilda chiqqan) jahondagi ko‘pgina mamlakatlaming 
talabalari uchun uzoq yillardan buyon asosiy iqtisodiyot kitobi b o iib xizmat 
qilmoqda. P.Samuelson unda quyidagicha yozgan edi: «hozirgi vaqtda g‘arbdagi 
iqtisodchilaming ko‘plari biz bu kitobda neoklassik sintez deb atayotgan narsalarga 
erishishga intilmoqdalar, ya’ni ular samarali kredit-pul va xazina siyosati yoii 
bilan Smit va Marshallning klassik makroiqtisodiyotini daromad darajasini
66

---

aniqlashning zamonaviy makroiqtisodiyoti bilan birlashtirishga, har ikki 
yondashuvdagi barcha sog‘lom narsalam i birga qo'shib olib borishga 
urinmoqdalar*8. Shu yeming o ‘zida u umumiy e’tirofga ko‘ra iqtisodchilar 
klassiklaming dalillarini haddan tashqari soddalashtirilgan hamda XIX—XX 
asrlar hayot faktlariga javob bermaydi, deb hisoblashlarini ta ’kidlab o‘tgan. 
Erkin olamda hukumatlar va markaziy banklar o'zlari xazina siyosati (xarajatlar 
va soliqlar) va pul-kredit siyosati quroliga ega ekanliklarini, ular yordamida 
milliy daromad va ish bilan bandlikni belgilab beruvchi omillarga ta’sir etishlari 
mumkin ekanligini ko'rsatdilar. Neoklassik sintezning yo‘nalishi tadqiqotlar 
mavzularining kengligi va amaliy xususiyatga ega ekanligi, iqtisodiy o ‘sishga, 
ishsizlikni va uni tartibga solish usullarini tahlil qilishga doir muammolami 
chuqur o ‘rganish, umumiy iqtisodiy muvozanat nazariyasining yaratilishi 
bilan ajralib turadi. Uning tarafdorlari iqtisodiy-matematik aloqalar usullarini 
ishlab chiqishga katta e’tibor beradilar, iqtisodiyotning davlat tomonidan tartibga 
solinishi bozom i tartibga solishga nisbatan katta ahamiyatga egadir, deb 
hisoblaydilar. Neoklassik sintezning boshqa namoyondalaridan, bizda endilikda 
mashhur bo‘lib ketgan «Ekonomiks» darsligining mualliflari