Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

Nafaqalar. 
Mehnat ulushiga qarab tabaqalanadigan pensiyalardan farqli 
olaroq, nafaqalar mohiyati boshqacha. Ular aynan o‘ta muhtoj kishilarga 
ko'maklashishi kerak. Bolalikdan nogironlarga, qariyalar va mehnatga qobiliyatsiz 
kishilarga, pensiya tayinlash uchun zarur ish stajiga ega bolmagan fuqarolarga 
nafaqalar xuddi pensiyalar singari oyma-oy tolab boriladi.
Oylik nafaqa nogiron bolalarga 16 yoshga yetguniga qadar, uni olish huquqini 
beradigan tibbiy dalillari bor bolsa; shuningdek, ish stajiga ega bolmagan 16 
yoshdan oshgan, tibbiy-mehnat ekspert komissiyalari tomonidan bolalikdan
I va II guruh nogironi deb tan olingan shaxslarga tolanadi. Nafaqalar tuman 
(shahar) ijtimoiy ta’minot bolimlari tomonidan tayinlanadi va bolalikdan I va
II guruh nogironi yoki nogiron bolalarga nafaqa tayin qilingan ota-onalari 
yashaydigan joy bo‘yicha tolanadi.
127

---

Tayinlangan nafaqa bolalikdan I yoki II guruh nogironiga u oladigan 
ish haqi, stipendiya, aliment yoki boshqa daromadlardan qat’i nazar, 
nogiron bolaga tayinlangan nafaqa u oladigan (unga beriladigan) boshqa 
nafaqalardan qat’i nazar to'lanadi. Nafaqalarni bolalikdan nogironlarga 
to'lash, yetkazib berish va jo'natish ishlari Ijtimoiy sug'urta fondi mablag'lari 
hisobidan amalga oshiriladi.
Pensiya tayinlash uchun zarur ish staji bo‘lmagan keksa va mehnatga 
qobiliyatsiz fuqarolarga beriladigan nafaqa davlat ijtimoiy ta’minoti bo'yicha 
ko'zda tutilgan nafaqaning boshqa bir turi bo'yicha hisoblanadi,
Nogironlik nafaqasi nogironlik boshlangan holda, ya’ni doimiy yoki uzoq 
vaqt mehnat qobiliyati yo'qotilgan holda, faqat I-11 guruh yolg'iz nogironlarga 
tayinlanadi hamda to'lanadi.
Pensiya tayinlash uchun zarur ish staji bo'lmagan shaxs vafot etgan taqdirda, 
uning qaramog'ida boMgan oila a’zolari belgilangan Nizomga binoan nafaqa 
olish huquqiga ega.
Yoshiga doir nafaqa, nogironlik nafaqasi va boquvchisini yo'qotganlik nafaqasi 
ijtimoiy ta’minot organiari tomonidan tayinlanadi. Nafaqa oluvchi O'zbekiston 
Respublikasi hududidan chiqib ketgan holda nafaqa to'Iovi to'xtatiladi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidentining «2005 yilning 1 oktyabridan boshlab 
ish haqi, pensiyalar, stipendiyalar va ijtimoiy nafaqalar miqdorini oshirish 
to'g‘risida»gi Farmoniga binoan RespubUka aholisining turmush darajasini yanada 
oshirish va fuqarolarga ijtimoiy madadni kuchaytirish maqsadida:
• yoshga doir pensiyalar — oyiga 18605 so'm;
• bolalikdan nogironlarga beriladigan nafaqa oyiga — 18605 so‘m;
• zarur ish stajiga ega boimagan keksa yoshdagi va mehnatga layoqatsiz 
fuqarolarga beriladigan nafaqa oyiga - 11270 so'm miqdorida belgilandi»j .
Ijtimoiy ta’minot turi bo'lgan nafaqalar sirasiga vaqtincha mehnatga 
qobiliyatsizlik bo'yicha, homiladorlik va tug'ish bo'yicha to'lovlar ham kiradiki, 
ular uzoq davom etmaydigan vaqt ichida uzrli sabab yuzasidan xodim yo'qotgan 
ish haqi o'rniga yordam ko'rsatish maqsadida beriladi. Bunday yordam nisbatan 
qisqa muddatli, ammo yo'qotilgan ish haqi miqdorlariga teng yoki yaqin 
summalarda nafaqa to'lashni taqozo etadi.