Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

11.3-rasm. Seyalkani sozlash:
1- katta yulduzcha; 2-kichik yulduzcha; 3-taranglovchi qurilma;
4-taranglovchi prujina; 6-sirpang’ich.



Seyalka ekkichi va tuproq zichlagichning yerga bosimi sektsiyalardagi taranglovchi prujinalar 4 (2.13b-rasm) yordamida sozlanadi. Bu bosim dinamometr bilan o’lchanganda 300-350 N kuchga teng bo’lishi kerak.
Qator orasi kengligiga qarab iztortgichlar (markyor) uzunligi tanlanadi. Agar qator oralari 60 sm bo’lsa, u vaqtda oxirgi ekkich tumshug’idan iztortgich diskigacha bo’lgan masofa 150 sm, qator oralari 90 sm bo’lganda esa 225 sm bo’lishi kerak. Bu masofa iztortgich diskini uning o’qi bo’ylab siljitish orqali rostlanadi.
CHigitni ko’mish chuqurligi belgilangan ko’rsatkichlardan 1sm dan ortiq farq qilmasligi va ekish aniqligi 90%dan kam bo’lmasligi, yondosh qatorlarning orasini belgilangan miqdordan o’zgarishi , asosiy qatorlarniki esa 2 sm dan oshmasligi darkor.
O’g’it solgich bilan chigit ekkich orasidagi masofa 8-10 sm dan oshmasligi zarur, bunda o’g’it solgichlari chigit ekkichlariga nisbatan 3-5 sm chuqurroqda yurishi lozim.
Don ekish mashinasining asosiy vazifasi urug’lik donni belgilangan miqdorda va chuqurlikka sifatli qilib ekishdan iborat.
Mamlakatimizda boshoqli don asosan sug’oriladigan maydonlarda yetishtiriladi. Bu usulda eqiladigan yerga o’g’it sepilib, plug bilan shudgorlanadi, tishli tirma va mola bilan ishlov berilib, sug’orish jo’yaklari olinadi va don seyalkasi bilan jo’yaklar ustiga urug’ eqiladi.
Agrotexnik talablar: ekish chuqurligi (er sharoitiga qarab), 2-6 sm; urug’larni ko’mish chuqurligi notekisligi, ko’pi bilan 1 sm; ekilgan maydon bo’yicha urug’larni belgilangan me’yorga nisbatan notekisligi, ko’pi bilan 3%; ekkichlar orasidagi notekislik, ko’pi bilan 6%; bir gektarga g’alla ekish normasi 60-250 kgg’ga; ekish apparatlardagi urug’larning shikastlanish darajasi, ko’pi bilan 3% dan oshmasligi kerak.
Urug’larni pushta olingan dalalarga ekish ishlari diskli ekkichlar bilan jihozlangan DEM-3,6 rusumli don seyalkasi (13.4-rasm) yordamida bajariladi.
Bu seyalka donli ekinlarni qatorlab ekishga mo’ljallangan bo’lib, uning asosiy qismlari rama 1, don bunkeri 5, don o’tkazgich 2, ekkichlar 3, g’altaksimon me’yorlagich 4, zanjirli ko’mgichlar 6 dan iborat.