Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Mavzu. Ekinlarni parvarishlash va himoyalash mashinalarining turlari, vazifasi, tuzilishi va texnologik ish jarayonlari.
1. Ishning maqsadi: O’simlik qator orasiga ishlov berish usullari va agrotexnik talablar, kultivatorning tuzilishi, purkagichning texnologik ishlash ish jarayoni va uni ishga tayyorlash bo’yicha ko’nikmalar berish.
2. Kerakli jihozlar: KXM-4 kultivatori, o’simliklarga kimyoviy ishlov mashinasi, ko’rgazmali qurollar, o’quv filmlari.
Ekinlar qator orasiga ishlob berishda begona o’tlarni yo’kotish, tuproqni hamda qatkalokni yumshatish, sug’orish uchun egat olish, o’g’itlar bilan oziqlantirish ishlari bajariladi.
Paxtachilikda qo’llaniladigan kultivator–oziqlantirgichlar to’rt qatorli 60 va 80 sm sxemada ekilgan go’za va boshka chopiq talab etiladigan ekinlar qator oralarini ishlashga mo’ljallangan.
Agrotexnik talablar: ishchi qismlarni ishlov berish chuqurligi bo’yicha yurish notekisligi, ko’pi bilan 1 sm; himoya zonasini kengligi bo’yicha notekisligi, ko’pi bilan 2 sm; g’o’za ko’chatlarining shikastlanishi, ko’pi bilan: bir o’tishda 1% va butun mavsum davomida 5%; begona o’tlarni yo’qotish darajasi, kamida 98%; qator orasiga ishlov berishda tuproqni uvalanish sifati: o’lchami 25 mm dan kichik fraktsiyalar miqdori, kamida 55% va o’lchami 50 mm dan katta fraktsiyalar miqdori, ko’pi bilan 20%; o’g’it sepish apparatlarining sepish notekisligi, ko’pi bilan 8-10%; o’g’it solgichlari o’g’itlarni g’o’zaning rivojlanishiga qarab 23-24 sm dan 14-16 sm gacha chuqurlikda va g’o’za qatoridan 15-18 sm dan 28-30 sm gacha uzoqlikda tuproqqa ko’mib ketishi lozim.
Kultivator (15.1-rasm) oldi 1 va orqa 2 ramali seksiyalardan iborat bo’lib, uning har bir qatordagi tortqichlari 3 gaishchi qismlar 4 mahkamlanadi.

8.1-rasm. Kultivatorning tuzilishi:
1-oldingi rama; 2-keyingi rama; 3-tortqich; 4-ishchi qism;
5-gidrosilindr; 6-o’g’it yashigi; 7- o’g’it o’tkazgich
Tortqichlar 3 gidrosilindrlar 5 yordamida ishchi va transport holatiga o’tkaziladi. Oldingi ramalar traktorning o’ng va chap tomonidagi bo’ylanma to’sinlariga mahkamlangan bo’lib, ularga har bir qator uchun ishchi qismlar bilan jihozlangan tortqichlar 3 o’rnatilgan.
Bundan tashqari kultivatorning orqa seksiyasiga to’rtta (KMX-65 rusumli) o’g’it miqdorlagich 6 o’rnatilgan bo’lib, o’simliklarni o’g’itlar bilan oziklantirish uchun xizmat qiladi.
Kultivatorning ishchi qismlarining turlari 8.2-rasmda ko’rsatilgan.