Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

7– Amaliy ish
Mavzu: Chigit, don,kartoshka va ko’chat ekish mashinalarining turlari,vazifasi,tuzilishi va texnologik ish jarayonlari.
1. Ishning maqsadi: CHigit ekish usullari va agrotexnik talablar,chigit ekish mashinasining tuzilishi, ishlash jarayoni va ularni ishga tayyorlash bo’yicha ko’nikmalar berish.
2. Kerakli jihozlar: CHigit ekish seyalkasi, ko’rgazmali qurollar, o’quv filmlari.
3. Ishni bajarish tartibi:
CHigit ekish mashinalarining asosiy vazifasi urug’larni belgilangan miqdorda va chuqurlikka sifatli qilib ekishdan iborat.
Ekinlar urug’larini ekish ishlari seyalkalar yordamida amalga oshiriladi. Seyalkalar universal va maxsus turlarga bo’linadi. Universal seyalkalar turli xil qishloq xo’jalik ekinlari urug’ini (chigit, makka va oq jo’xori urug’lari) ekish uchun qo’llaniladi. Maxsus seyalkalar esa bir, ba’zan fizik-mexaniq xususiyatlari, ekish me’yori bir-biriga yakin ikki-uch xil ekinlar urug’ini ekishda ishlatiladi.
Ekish usuliga ko’ra chigit ekish seyalkalari qatorlab, uyalab, donalab, qo’sh qatorlab, plenka ostiga ekuvchi turlarga bo’linadi.
Tukli va tuksiz chigitlarni 90 va 60 sm qator oralariga uyalab, punktirlab va uzliksiz ekishda pnevmatik seyalkalardan foydalaniladi. Bu seyalkalar chigitni belgilangan mikdorda, ekish sxemasida va chuqurlikda urug’larni teng taqsimlab, dalaga bir tekis ekishga mo’ljallangan.
Agrotexnik talablar: tuksizlantirilgan yoki qobiqlangan paxta chigitini uyalab ekishda ekish aniqligi, kamida 90%; tuksizlantirilgan paxta chigitnidonalab ekishda 1 metrga tushadigan urug’ soni 11-14 dona; namlangan tukli chigitlarni qatorlab ekishda 1 metrga tushadigan chigit soni 30-50 dona; ekilayotgan urug’ turiga qarab urug’larni ko’milish chuqurligi 3-8 sm; ko’milish chuqurligining o’rtacha kvadratik chetlanishi, ko’pi bilan 1 sm; haqiqiy va belgilangan ekish me’yorlari orasidagi ruxsat etilgan farq: tuksizlantirilgan paxta chigiti uchun, ko’pi bilan 10%; tukli paxta chigiti uchun, ko’pi bilan 15%; asosiy qator oralarining bir-biridan farqlanishi, ko’pi bilan 1 sm ni tashkil etishi kerak.
O’zbekiston sharoitida chigit to’rt qatorli SMX-4 pnevmatik va SCHX-4 mexaniq hamda sakkiz qatorli Keys-1200 pnevmatik seyalkalar bilan eqiladi.