Toshkent davlat agrar untversiteti

16.8. Baxtsiz hodisalar v a   kasbiy kasallanishlar natijasida 
jarohatlanuvchi ziyonini qoplash
Ishchi va xizmatchilar mehnat vazifalarini bajarish paytida ulami 
sog‘lig‘iga ziyon yetsa yoki m ayib bo‘lib qolsa moddiy javobgarlik
2 1 3

---

to‘liq  korxona  zimmasiga  yuklanadi.  Ish  bilan  ta’minlovchilar 
tomonidan  ishchilami  mehnat  vazifalaridan  foydalanishda  ulami 
shikastlanish, kasbiy kasallanish yoki salomatligiga boshqa keltirilgan 
ziyonni qoplash 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 
1994-yil  1 fevraldatasdiqlanganqoidalarigaasosanamalgaoshiriladi.
Jarohatlanuvchiga  korxona  tomonidan  to‘lanadigan  pulning 
miqdori  jabrlangan  odamning  o‘rtacha  oylik  ish  haqiga  bog‘liq. 
Uning  kasbiy  qobiliyatini  yo‘qotganlik  darajasi  (TMEK)  -   tibbiy 
mehnat ekspert komissiyasi va kasaba uyushmasi qoshidagi mehnatni 
muhofaza  qilish  komissiyasi  xulosasini  hisobga  olgan  holda 
ma’m uriyat  tomonidan  belgilanadi.  Mehnat  tufayli  belgilangan 
nogironlik  nafaqasining  miqdori qoplash uchun  ajratilgan mablag4 
hisobidan  olinadi.  Jabrlanuvchi TMEK  tomonidan  belgilangan, 
yo‘qotilgan  mehnatga  yaroqsizlik  qobiliyati  davriga,  korxona 
jabrlanuvchisiga  awalo  oylik ish haqidan  ajragan kirndan  boshlab 
toiashga majbur.
0 ‘zbekiston Respublikasi fuqarolikkodeksining  1006-moddasida 
fuqaro  m ayib  bo‘lganda  yoki  uning  sog‘lig‘iga  boshqa  shikast 
yetkazilganda jabrlanuvchi  oladigan yoki  muayyan  ravishda olishi 
mumkin  b o ‘lgan  yo‘qotilgan  ish  haqi,  shuningdek  salomatligiga 
shikast yetkazilishi tufayli qilgan qo‘shimcha xarajatlari, shu jumladan 
davolanish*  qo‘shimcha  ovqatlanish,  dori  -   darmonlar  sotib  olish, 
protez qo‘yish, birovning parvarishida bo'lishi, sanatoriya-kurortda 
davolanishi, maxsus transport vositalarini sotib olish, boshqa kasbga 
tayyorgarlikdan  o‘tish  xarajatlari  agar jabrlanuvchining  ana  shu 
yordam  va  parvarish  turlariga muxtojligi  hamda  ulami  bepul  olish 
huquqiga ega emasligi aniqlansa o ‘mi  qoplanishi  lozim.
Agar  x odim   vafot  etgan  hollarda  ish  bilan  ta’minlovchi 
marhumning qaramog‘ida bo‘lgan  mehnatga layoqatsiz shaxslarga, 
shuningdek  o‘n olti yoshga toimagan yoki vafot etgan kunga qadar 
undan ta’minot olish huquqiga ega  bo‘lgan shaxslarga, marhumning 
vafotidan keyin tug‘ilgan farzandiga, shuningdek ota-onasidan biriga, 
umr yo‘ldoshiga yoki oilaning boshqa a ’zosiga, agar u ishlamasdan 
marhumning  uch  yoshga  yetmagan  bolalari  yoki  nevaralarining 
parvarishi  bilan  band  b o ‘lsa  zararni  to‘lashi  shart.  quyidagilar 
mehnatga layoqatsiz deb hisoblanadi: o ‘n olti yoshdan katta nogiron 
shaxslar;  6 0  yoshga  to‘lgan  erkaklar va  55  yoshga  to‘lgan  ayollar; 
belgilangan  tartibda  nogiron  deb  topilgan  shaxslar  ( 0 ‘zbekiston 
Respublikasining mehnat  kodeksi  192-modda).  Qoplash  miqdorini
214

---

hisoblashda  nafaqa  mehnatda jabrlanganligi  tufayli  boquvchisini 
yo‘qotganligi hisobga olinadi. Boshqa nafaqalaming ziyonini qoplash 
hisobidan hisobga kiritish mumkin emas. Jabrlanuvchiga ko‘rsatilgan 
ziyonni  korxona  o ‘zining  aybi  bilan  bo‘lganligini  hujjatlar  bilan 
tasdiqlasa, u holda  korxona qoplash pulini to‘lashdan ozod qilinadi.
Korxona aybini  tasdiqlovchi  hujjatlarga ishlab chiqarishda sodir 
bo‘lgan baxtsiz  hodisalar to‘g ‘risidagi N -   1  dalolatnomasi,  hukm, 
sud qarori, texnik inspektoming xulosasi, kasbiy kasallik to‘g‘risida 
tibbiy  xodimning xulosasi,  aybdor  shaxslarga  berilgan jazo  qarori 
va  boshqa  h u jja tla r  k ira d i.  K orxona  aybini  tasdiqlash 
jabrlanuvchining huquqiga  kirmaydi.